کووکردنەوە : ژیار جەهانفەرد
گه‌ماڵ ههر وه‌وكوو وه‌ت: چـۊ گرمەێ! چ خاسیێگد له وه‌ر چه‌وم بوو! وه‌ختێ دايده لاما كه‌آ دایده پيم و سقانێ ک به‌ش م بـۊ دایدهو سه‌ر خه‌ر….
باخه‌وان دی ك چارێ ناچاره، چڕیه‌و خه‌ر و وه‌ت: ئه‌رێ خه‌ره‌گه ده‌سم وه داواند ت بگرەێ.
خه‌ریش وه‌ت: ههر وه‌و جووره ک ت سقان دایدهو سه‌رمه‌و و یه‌ۊ هات ئاڵشتێ كرد و كەێ داو سه‌رم، ئێسه چـۊن گرمەێ!
باخه‌وان نه‌زانس چوە بکه‌ێدن، ئاخرین همێدى كیه‌نی بـۊ، وه كیه‌نی وه‌ت: تیه‌نی ت بگرەێ.
تیه‌نییش وه‌ت: ههر كه‌ڕه‌ت تو له ليم خواردی وه‌تید به‌ڵاچه به‌ێده ناود. وه‌ڵه‌و یه‌ۊ شوكر خودا هاورده جی و…
مه‌ڵگ جه‌مشێر، سێف خوەێ هاورد و هاتهو وه لاێ سه‌ید. سپاسێ له لێ كرد و كه‌فته ڕێيا وه‌ره‌و ماڵ. وه‌خت ومانگ فرەێگ ویه‌رد تا مه‌ڵگ جه‌مشێر له سه‌فه‌ر هه‌ڵگه‌ردیاوه‌و و ڕێ ماڵ گرته وه‌ر.
************
لەێ ماوه ک مه‌ڵگ له ماڵ نـه‌ۊد، داڵگێ له دێو باردار بـۊد و كوڕێگ له نه‌ته‌وەێ دێو هاوردۊد. دێو ئڵمگه‌ر بـۊ، وه که‌ێوانوو وه‌ت: مه‌ڵگ ها له ڕێ، پساێ تێدنه‌و!
كه‌ێوانوو وه‌ت: مهر ت نه‌وه‌تی لەێ سه‌فه‌ره تـۊش قه‌زا تێ و هه‌وگلێیه‌و نیه‌و . چوە وه‌لێيا بكه‌یمن؟ ئه‌ر باێده‌و نیه‌ۊشێ ئێ كوڕه له كوو هاوردیده؟!!
دێو وه‌ت: هه‌ڵپێچەێ و بنه‌رەێ له سه‌ر گوزه‌ره‌گەێ، مه‌ڵگ ئایه‌م دڵنه‌رمێگه دڵێ تێده ڕام نیه‌یليدەێ وه جییه‌و.
مه‌ڵگ جةمشێر نزیك ماڵ كرد، وه‌قەێ مناڵێ ئه‌ژنه‌فت، لەێره نزیكه‌و بـۊ دی كوورپه‌يێگه ها له سه‌ر ڕێيه‌گەێ، هه‌ڵگرتەێ و هاوردەێ ئڕا ماڵ. كه‌ێوانوو(داڵگ) چێيه پیرییه‌و باوش كوتا له ملێ و وه‌ت: ئه‌رێ مه‌ڵگ‌جه‌مشێر بوومه خڕد ت چید سێف خونسار بارید، ئێ کوورپه چووەێگه ئه‌و‌لا هاوردیده؟!
مه‌ڵگ جه‌مشێر وه‌ت: له‌ولاێا هاتمه‌و نزیك وه ماڵ دیم مناڵێگه پساێ گیرێ، دڵم ئڕاێ سزیا، ئەول خوه‌ما هاوردمەێ، وه‌تم ئهگهر بیلمەێ وه جییه‌و لەێ چوارده‌رێيانه، دۊر له مروه‌ته، هاتێ گیاندارێگ خه‌فه‌تێ به‌ێد.
داڵگ وه‌ت: ئاخر یه له ورسی مرێ. منیش شیر نەێرم، خودا خه‌جڵمان كردگه، چوە به‌یمه پێ؟
مه‌ڵگ جه‌مشێر وه‌ت: خودا گه‌وراس. مه‌مگ بنه ده‌مێ گاهس هاتیده‌و شیر.
داڵگ وه‌ت: په‌نا وه خودا.
قەێرێگ بـۊ مه‌ڵگ وه نه‌چیر نه‌چـۊد، شه‌وه‌كی هه‌‌ڵساد و چێ ئڕا كـۊیه. قەێر فرەێگ له شوون ئاسگ گل خوارد، تا كه‌ڵێ كوشت، قەێر فه‌رەێگ له ناوزگه‌گه‌ێ برشان، تا كنوه‌ن كرد لێڵه زەۊ گرت و وه ئارام ئارام و وه خه‌یاڵ ئاسووده هاتهو وه‌ره‌و ماڵ. هه‌ناێ ڕه‌سییه ماڵ دی ئاسمان تیه‌ریكه‌و بیه. وه داڵگێ وه‌ت: چوە دایده ئێ كوورپەێ به‌سه‌زوانه؟
كه‌ێوانوو وه‌ت: مه‌مگ چڵقه‌گەێ خوه‌م نامه ده‌مێ له ئه‌مر ئێ خوداێ نازاره هاتمه‌و شیر. مه‌ڵگ فره خوه‌شاڵه‌و بـۊ، ئه‌و شه‌وه وه خه‌ياڵ ئاسووده گرت خه‌فت. شه‌وه‌كی دوجاره چێ ئڕا كـۊیه. له شوون پاێ یه گ مه‌ڵگ چێيهو ده‌یشت. دێو له ناو چاڵه‌گه‌ێا هاتهو بان.
كه‌ێوانوو وه پێ وه‌ت: ئه‌رێ دی، یه چوە وه‌لێيا بكه‌یمن ئه‌ر سه‌رێ نه‌وه‌یمن، سه‌رمان به‌ێد.
دێو وه‌ت: هناێ ئێواره كوڕ هاتهو دۊا بـۊشه پێ، زوورد وه چوە به‌نه؟
دلیمازان خوه‌ر بـۊ مه‌ڵگ هاتهو ئڕا ماڵ، دی داڵگ وه‌ر ده‌مه‌و خوار كه‌فتێیه.
مه‌ڵگ وه‌ت: داڵگه هه‌م چوە‌ده كزی؟ هه‌ڵس نان بخووه.
داڵگ وه‌ت: وه شه‌رته‌نێ نان خوه‌م، باێه‌س ئڕام بـۊشی زوورد وه چوە به‌نه.
مه‌ڵگ وه‌ت: ئاخر ت بزانی یا نه توواى چوە بوو؟!
داڵگ وه‌ت: له خوه‌ێه‌و م داڵگدم وه پيم باوه‌ڕ نه‌يری؟
مه‌ڵگ وه‌ت: ئێرنگه گ فره پاملم بـۊد، زوورم وه یەێ ده‌سی ئه‌سپه‌گەێ خوه‌م به‌نه، ئڕام بارەێ و بووه‌سەێ بان باڵم تا بزانم بڕمەێ.
كه‌ێوانوو وه گورجی چێ و یەێ‌ده‌سی هاورد. تا به‌ساێەێ بان باڵ مه‌ڵگه‌و جی‌وه‌جی بڕییەێ و هیچ کارگه‌ریێگ نێياشت! كەێوانوو نه‌زانس چوە بكه‌ێدن.
کاشی وه جیى ڕه‌سی ک کوڕ کوورپه سه‌رپا بـۊ و له ناو ماڵ گل خوارد.
یه‌ی شه‌وه‌کیان ز‌ۊ هێمان سفێده نیا‌ۊد مه‌ڵگ چێ ئڕا كـۊیه. له شوونێ دێو له ناو چاڵه‌گه هاتهو بان و وه که‌ێوانوو وه‌ت: ئیمه سه‌ر یه نیه‌وه‌یمن.
کەێوانوو وه‌ت: ت ئـۊشی چوە وه پێ بكه‌یم، ههر كار سه‌ختێ ده‌یمنه پێ ئه‌نجامێ ده‌ێدن.
دێو وه‌ت: ئێواره وه ههر له‌ونێ بـۊیه، وه قورئان و قه‌سه‌م بـۊیه، وه ههر ڕێيێگ بـۊیه ژێر زوانێ بكیشه‌و و بزان زوورێ وه چوە به‌نه.
ئێواره كوڕ هاتهو وه ماڵ، براورد داڵگ گرد، دی له کوڵه‌سـۊکێ دانیشتگه، فەره په‌‌که‌ره، وه پێ وه‌ت: هه‌م چه‌ده؟ ئێرنگه چوه كه‌فتێیه‌سه خه‌ياڵد؟
داڵگ وه‌ت: ڕووڵه قه‌سه‌مد وه خوداێ بان سه‌ر ڕاسێ بـۊشه پیم زوورد وه چوە به‌نه؟
مه‌ڵگ وه‌ت: ت چ گیرى دایده. ئاخر بزانی یا نه توای چ ده‌ردێگ ده‌وا بكەێ؟
داڵگ وه‌ت: ئمشه‌و خه‌و دیمه، باێه به‌رجد ئێ ڕازه ئڕام بـۊشی، لان كه‌م بزانم ئێ كوڕمه وه ئێ تێیارییه زوورێ وه چوە به‌نه.
مه‌ڵگ جةمشێر وه‌ت: ئێرنگه ک قه‌سه‌مم ده‌ید، دڵد نیه‌شکنمه‌و تاڵێ مـۊ دریژ ها وه بان سه‌رمه‌و بووڕیدەێ و بنه‌یدەێ كلگ كه‌ڵەێ پام، وه پێ بووه‌سیدەێ و بخه‌یدەێ ئه‌و پووق ملم، جـۊله بڕ بووم و له زوورمشتی كه‌فم. شه‌و ك چه‌وێیان چێيهو خه‌و، داڵگ تاڵ مـۊ بان سه‌ر مه‌ڵگ بڕی، دێو چڕی و مـۊ نانه ده‌س و پاێ
که‌ێوانوو وه دێو وه‌ت: ز‌ۊكه بکوژەێ.
دێو وه‌ت: نیه‌تـۊه‌نم یه بكوژم، جوانه، له دڵم نیه‌تێ.
داڵگ وه‌ت: نیه‌ود! ئهگهر نه‌كوژیدەێ، ئه‌نـۊ چوە‌لێيا بكه‌یمن؟! ئیيه کوڕ منه، خاس ناسمەێ ئهگهر له به‌ێن نه‌یدەێ، ده‌سێ لیمان به‌ن بوو له‌ت له‌تمان که‌ێ.
دێو وه‌ت: خه‌یمنەێ له ناو چاڵه‌گه، وه مدوور زه‌مان بداڕزێ.
که‌ێوانوو و دێو گرتن له چوار په‌لێ و خسنەێ له ناو چاڵه‌گه و وه‌ڕگه دانه ملێیا.
زه‌مان فەرەێگ ویه‌رد. تمه‌ز مه‌که کوڕ دێو هه ڕووژ وه دزییه‌و نان وخوارده‌مه‌نی ئڕا مه‌ڵگ به‌ێد و ده‌ێده پێ. ئێ کاره فەره وه‌خت تركان . تا ڕووژێ براێ بـۊچگ (وه‌چگه دێو) هاته بان سه‌ر مه‌ڵگ و وه‌ت: چـۊن مـۊیه‌گه‌د بووڕم؟
مه‌ڵگ جةمشيێر وه‌ت: بێجگه شمشێره‌گەێ خوه‌م هیچ نیه‌وڕێدەێ.
وه‌چگه دێو، شه‌وه‌كی یاو و زین ئه‌سپ براگەێ له داڵگێ تواس.
داڵگ وه‌ت: ئڕا چوە‌ده؟
کوڕ وه‌ت: توام بچم ئڕا كـۊیه.
داڵگ وه‌ت: ئه‌وه یاو و زینه‌گه‌س له ده‌یشت، بچوو بووه‌ران.
کوڕ وه‌ت: داڵگه شمشێره‌گه‌یش بەێیە وه پێم.
داڵگ وه‌ت: شمشێر نییه.
دێو وه‌ت: کوڕه‌مان هاتێیه‌سه ئێ جلووسه و گه‌ورا بـۊیه ئڕا شمشێره‌گه وه پێ نیه‌يی؟
داڵگێ وه ناچار شمشێره‌گه ئڕاێ هاورد و دا وه پێ. كوڕیش وه بوونه‌ێ شكاره‌وه له ماڵ دۊره‌و كه‌فت. ئێواره هاتهو ئڕا ماڵ وەڵام شمشێره‌گه له لاێ خوەێ هیشت. بـۊێه شه‌و دێو و که‌ێوانوو چه‌وێيان چێيهو خه‌و. كوڕ هاته بان سه‌ر چاڵه‌گه و وه مه‌ڵگ وه‌ت: چوە بكه‌م؟ هه‌م داڵگم، هه‌م دێو هانه شرین خه‌و.
مه‌ڵگ جةمشيێر وه‌ت: شمشێره‌گه بووه‌سه سه‌ر ته‌نافێگه‌و و كلێ بكه‌و خوار. کوڕیش ئێ كاره كرد. مه‌ڵگ جه‌مشێر شمشێره‌گه له ژێره‌و خسه‌و مـۊ و بڕیەێ، سه‌ر ته‌نافه‌گه گرت و براێ بـۊچگ كیشاێەێ و بان.
مه‌ڵگ وه براێ بـۊچگ وه‌ت: ت له‌ێره دانیش، تاگه‌ر خوه‌م بچمه‌و ناو ديواخانه‌گه ئڕايان.
مه‌ڵگ چێیه‌و ناو لەێ ئانه نه‌ڕه‌دێو و داڵگ له خه‌وا هاتن. دێو و كوڕ یه‌ك گرتن. داڵگ هه‌ڵامات مه‌ڵگ هاورد و له پشتا گرتەێ و وه دێو وه‌ت: ز‌ۊکه له به‌ین بوورەێ، ئه‌مانه پێ مه‌ێه. براێ بـۊچگ ك له‌و دیم وسا‌ۊد له ده‌نگێيان ئاگاداره‌و بـۊ و هاتهو ناو، دی مه‌ڵگ گرتنه‌و توان له به‌ێن بووه‌نەێ! وه چنانێ وه چه‌پاڵه دا له داڵگێ ملێ له ناوشان شكان و وه مه‌ڵگ وه‌ت: ت دێوه‌گه گرتیده، شمشێره‌گەێ خوه‌د بێيه وه پیم.
مه‌ڵگ شمشێره‌گەێ خوەێ ئڕاێ هه‌وادا. براێ بـۊچگ وه شمشێر دا له دێو باوگێ و ههر ئه‌وره كرده شوونێ. مه‌ڵگ و بڕاێ بـۊچگ گرتن له داڵگ و دێو، ههر دوگێيان وه مردێ خسنه ناو چاڵه‌گه‌‌‌و له بانا پڕ وه سه‌رێ خه‌رگ و کوچگ کردن.
************
رووژگارێ ویه‌رد.
مه‌ڵگ و براێ بـۊچگ سووار ئه‌سپ بـۊن و چینه وڵات تره‌ك و ته‌قیانه ئووردیێگا له پساێ زوورمشته‌گانێيان زووران گرتن. مه‌ردم گشتێ جه‌لا دا‌ۊن .
مه‌ڵگ پرسی: ئێ زوورانه چوەێگه؟
یه‌کێ له ته‌ماشاکه‌ره‌یل وه‌ت: یه زوورئازمایی دۊیه‌ت پاتشاس، شه‌رت کردگه ههر كه‌سێ دهرقهوەێ باێد و به‌ێدەێ له زه‌ۊ شـۊ بكه‌ێده پێ.
هه‌م دۊیه‌ت زوورمشتێگ، هه‌م دیمه‌ندار و ڕه‌نگینى بـۊ. هیچگه له‌و ناو ئه‌و گه‌له دهرقهوەێ نات.
براێ بـۊچگ وه‌ت: من توام بچمه مهێانێ.
مه‌ڵگ وه‌ت: قەێ چوە‌س، ئهگهر له قه‌وەێ تیه‌ید و تـۊیه‌نی به‌جه‌رێ بكه‌ی بچوو.
براێ بـۊچگ پشت ئڕاێ به‌سا و چێيه مهێانێ. كوڕ و دۊیه‌ت یه‌ك گرتن. فره له رۊ یه‌ك بـۊن، زوورانێيان وه قزم سێ چاره‌ک دریژه داشت. ئاخرێ وه ههر شێوەێ بـۊ كوڕ گرت له دۊیه‌ت و داێه‌ێ له زه‌ۊ. باوگ دۊیه‌ت ههر له یه مه‌نـۊد شاخ درارێدن ك یه دی كییه. گرت له ده‌س كوڕ و وه‌ت: تا ئێرنگه كه‌سێ دۊیه‌ت م نێياگه له زه‌ۊ. من شانازی که‌م وه که‌سێ ک بتۊیه‌نێ له قه‌وەێ دۊیه‌تم باێدن، ت باێه‌س بـۊده زاواێ من.
كوڕ وه‌ت: ئێرنگه ک ئێ خاسییه له هه‌قم که‌ید و توای دۊیه‌ت به‌یده پێم، مه‌رەێ وه من، ئه‌و کوڕه وه‌لما ئه‌وه براێ گه‌ورامه، مه‌ڵگ ناوێیه بەرەێ وه ئه‌ۊ.
پادشا، قڵاچەێ پاتشای دا وه پێ و میه‌رەێ دۊیه‌ت ئڕا مه‌ڵگیش بڕی.
تا ڕووژێ مه‌ڵگ چێ ئڕا ڕاو و ناو شوون ئاسگێ تا بردەێ وه وه‌رمه‌زارێ . پیره‌ژنێگ لەێ وه‌رمه‌زاره بـۊ، نووڕی دی سووارێگ ناسه‌و سه‌ر ئاسگێ، تف كرد له مه‌ڵگ و له‌و شوونه بـۊه سان.
براى بـۊچگ و براژن فەره چه‌وه‌ڕێ بـۊن وەڵام له مه‌ڵگ جه‌مشێر خه‌وه‌رێ نه‌ۊ. بـۊیه شه‌و كوڕ و براژن خه‌فتن و شمشێره‌گەێ مه‌ڵگ نانه ناوه‌ين خوه‌يان ك براژن وه ئامانه‌ت سپاریاسه ده‌س براێ بـۊچگ.
بـۊیه شه‌وه‌کی براژن وه‌ت: ت ئـۊشی مه‌ڵگ ئڕا ناته‌وه؟!
كوڕ زانس تـۊش گیچه‌ڵێگ هاتێيه. چێيه ته‌ڵه‌و‌‌ێ و له‌ئێ ناو ڕێیه دی یه ئاسگێگه له نوواێ. ناو شوونێ، قه‌‌ێر فرەێگ له شوونێ چێ، تا ڕه‌سیه لاێ پیره‌ژن.
پیره‌ژن هه‌رچێگ تف كرده كوڕ وەڵام له لێ کارگه‌ر نه‌ۊ و هیچه پێ نات. ئاخر براێ بـۊچک له سوومارەێ ئاێه‌م نه‌ۊ وه ئێ خاتره نووڕ و ناسزاێ پیره‌ژن له لێ تاسیر نێیاشت.
هاته لاێ ژن و وه پێ وه‌ت: مه‌ڵگ ها له كوو؟
پیره‌ژن وه‌ت: ئێ گشت كوچگه ک ت دۊنید، یه گشت سووار بـۊنه كردمه‌سانه کوچگ.
كوڕ وه‌ت: یه چوە زینگێیانه‌و كه‌ێد؟
پیره‌ژن وه‌ت: وه شه‌رتێ نه‌كوشیده‌م ئڕاد ئـۊشم.
کوڕ وه‌ت: باشه، کارمه سه‌رد نییه.
پيره ژن وه‌ت: جـۊجه م جـۊجلان له م، پيەێ ناو قاڵان م، ده‌رمان براێ ت.
كوڕ تاگه‌ر یه ژنه‌فت ئه‌مان وه پێ نێيا، دا له لێ و ههر ئه‌وره كرده شوونێ. پیەێ ناوقاڵان هه‌نجان و كردەێ وه ڕۊن و ههر كوچگێ قردگێ سایه بانێيا. سوواره‌یلێ ك بـۊنه كوچگ گشت ئازاوه‌و بـۊن.
مه‌ڵگ و براێ بـۊچگ ده‌س خسنه مل یه‌ك و هاتن ئڕا ماڵ. چه‌ن ڕووژ نه‌گوزه‌ری مه‌ڵگ ژنێگیش ئڕا براێ بـۊچگ خوازی.
