« اقیانوس روایت » – کیوان کیخسروپور

ما ، ماهی های کوچک اقیانوس روایت هستیم ، که در روند « عادت » اهمیت بنیادی روایت را انکار می کنیم  .  توانایی ویژه  روایت گری و قصه پردازی که حاصل تکامل ساختار مغزی و مجهز شدن انسان  به « زبان » که می تواند « نشانه » را از « ابژه » عینی انتزاع کرده و در تلفیق با یکدیگر و چینش دگرباره در ساختار های کلان مفهومی به خلق « ضد واقعیت » تخیلی _ مجازی اقدام کند . چنین آفرینشی  توسط ذهن قصه پرداز  بر طبق  فرمول پایه ای ( شخصیت  پردازی _ پیرنگ سازی _ گره افکنی _ گره گشایی )  صورت می گیرد .  هرچند تمام عناصر این فرمول ، اجرایی نمی شود . به طور مثال ، آیا در خواب « پیرنگ » همیشه حضور دارد ؟ .  تنش که شالوده اساسی قصه است ، آیا در قصه پردازی حوزه رویا همیشگی است ؟ . حوزه های که ذهن قصه پرداز در آن حضور  دارد ،  بسیار گسترده  می باشد که می توان به اختصار به چند نمونه پراکنده اشاره کرد .

۱_  روانشناسی روایت گر که از شاخه های روانشناسی پسا مدرن می باشد ، براین یافته اساسی مبتنی است که ذهن قصه پرداز ، روایت ویژه ای برای هر انسان خلق می کند . گاهی قطعاتی از این روایت  معیوب گردیده و در ضدیت با سایر  اجزای خود قرار می گیرد . به طور مثال در افسردگی محیطی ،  درمانگر با ترمیم روایت و جایگزین کردن اجزایی نو به بازیابی سلامت روانی فرد کمک می کند . چیزی شبیه مهندسی ژنتیک . پس روایت وجودی فرد حائز اهمیتی ویژه است .

۲_ خواب شبانه و رویا پردازی های روزانه جایگاهی است که ذهن روایت گر اقدام به آفرینش قصه کرده و تفسیر جدیدی از واقعیت یا « پاد واقعیت » ایجاد می کند . با اذعان به تنوع و شگفتی های چندگانه ، شاید یکی از عملکردهای آن کاستن از تنش یا حل تنش و رساندن ارگانیسم انسان به تعادل می باشد . با قصه ای كه ذهن انسان می سازد و این را به صورت فیلمنامه کارگردانی می کند .

۳_ کودکان در فرآیند رشد ، با عنصر قصه در شبکه ی بازی های وانمودی ، تحول ادواری و رشد شناختی را تجربه می کنند . قسمت عمده ای از چنین بازی هایی که بر اساس قصه شکل می گیرد در جهت حل مساله ، مصرف انرژی های مازاد ، آشنایی با مفاهیم بنیادین بشری و یافتن نقش های خود در جهان عینی به کودکان یاری می رسانند  . هرچند این موضوع گستردگی و پیچیدگی های خاص خود را دارد .

۴_ روایت گری و قصه پردازی در تمامی تحولات فردی و گونه ای ، و ساختارهای اجتماعی و تفکر انسانی تاثیر گذار بوده و خواهد بود . قصه ، اسطوره ، داستان های مذهبی ، حماسه ، افسانه ، حکایت ، رمان ، روایت های تاریخی ، لطیفه های روزمره ،  سریال های تلویزیونی ، تبلیغات تلویزیونی ،

، زندگینامه ، روایت های تاریخی ، دعاوی حقوقی ، تئوری های علمی و بازی های فضای مجازی  که مارا احاطه کرده اند ، بر مبنای روایت گری و قصه پردازی شکل گرفته اند

۵_ همانگونه که همه چیز در تغییر است ، شکل های مسلط روایت گری از ادبیات شفاهی به ادبیات مکتوب و فیلمنامه و امروزه صنعت بازی مجازی تحول یافته است . هرچند این به معنای حذف و محو اشکال پیشین نمی باشد . آنها در کنارهم و درهم حضور داشته و به دلیل نیاز ذاتی بشر به قصه پردازی و دستور جهانی آن ،  منجر به اشکال جدیدی در فرم و پیدایش قالب های تازه گردیده است . به طور مثال برنامه هایی مانند « لارپ » و « هولودک » وmmorpg و غیره بوجود آمده اند .

۶_ ناخوشایند تلقی کردن جهان عینی و جذابیت های جهان مجازی و بوجود آوردن یک « پاد واقعیت » میل قصه پردازی را نه تنها کاهش نداده  ، بلکه سیری افزایشی داده است . فناوری های مدرن چونان سیاهچاله های کهکشانی اجزا جهان واقعی را بیش از پیش به درون خود می کشد . جهان مجازی ، ذائقه زیباشناسی مارا به ناگزیر دگرگون خواهد کرد .

۷_ چگونه می توان روایت وجودی انسان را از او گرفت؟ . چگونه می توان میل کودکان به قصه سازی در بازی های وانمودی را از آنان گرفت؟ . چگونه می توان کارگردانی ذهن قصه گو را در خواب و رویا خاتمه داد؟ . چگونه میل و علاقه زنان  را به سریال های تلویزیونی خاتمه داد؟ . قصه می ماند . گسترش می یابد و شکل های نو ونوتری می یابد و خط بطلانی بر توهم مرگ روایت گری و قصه پردازی می کشد .

۸_ با تمام مطالب این نوشته باید تفکری انتقادی داشت و کاستی های نظری  آن را به چالش کشید

.

.

منابع این تلخیص آزاد :

۱_ حیوان قصه گو _ جاناتان گاتشال .

۲_ عناصر بنیادین در نظریه های روایت . دیوید هرمن .