با سلام . ممنون که وقت خود را دراختیار ما قرار دادید
با یادونام خدای مهربان وعرض سلام وارادت خدمت همشهریان عزیزوگرامی، هنرمندان. فرهیخته گان و صاحبنظران دیارهمیشه جاوید وسرافرازم کرماشان
لطفا خود را برای خواننده گان هساره معرفی بفرمائید
درسال ۱۳۳۰ درشهرکرمانشاه متولد شدم وتحصیلاتم را تامقطع فوق دیپلم دررشته الکترونیک به پایان رسانیدم متاهل ودارای دو فرزند پسر ودختر میباشم . پسرم دررشته کامپیوتر واز علاقمندان به هنر وعضو خانه موسیقی ایران وتنبک را بخوبی مینوازند . دخترم دررشته فوق لیسانس زبان انگلیسی فارغ التحصیل گردیده ایشان نیز علاقه زیادی به هنر نویسندگی ونقاشی دارد .انتشار اولین اثر داستانی اش رمانی است بنام ” روژان” که چاپ ومنتشرگردیده وتقدیم علاقمندان نموده است .
فعالیت هنریتان را از کی و چگونه آغاز نمودید ؟
از سال ۱۳۵۰ با رادیو تلویزیون کرمانشاه وشرکت در برنامه های فرهنگی هنری استان به سرپرستی استاد خلیل چاله چاله وسایر هنرمندان ازجمله :. ابوالقاسم پرندیان . زنده یاد منوچهر طاهر زاده . صدری . ایرج حامدی . توتیایی. و… شکل گرفت . همکاری بامرکز حفظ واشاعه موسیقی به سرپرستی استاد مسعود زنگنه قدم بعدی من درزمینه موسیقی بود که چندین اثر سنتی در این مرکز ضبط وپخش گردید . همکاری باارکستر فرهنگ و هنر استان به سرپرستی استاد کیخسروپورناظری ودرکناراساتیتی چون هادی منتظری . شهرام ناظری . سیاوش نور پور . خلیل چاله چاله . محمود بلوری . جمشیدی. یحیایی . فاروغی .یوسفزمانی ، مسعود بهی. ملکشادهی . معین زاده . وکیخسرو پورناظری که همگی اعضای ارکستر فرهنگ وهنررا تشکیل میدادند مرحله بعدی فعالیتم بود که شکل گرفت . ردیفهای موسیقی رانزد استاتیدی چون زنده یاد محمود بلوری – استاد حاتم عسگری واستاد صدری فراگرفته واز رهنمود های اساتیدی چون مجتبی میرزاده و استاد محمد رضا شجریان بهره ها برده ام. ادامه فعالیت های موسیقی بعد از انقلاب همکاری با واحد موسیقی صداوسیما به سرپرستی استاد خلیل چاله چاله بود که چندین اثر موسیقیایی از جمله سرود آرم برنامه کردی ، ایران گیان فداتم تویی که جیگی اجدادی ..ازساختهاستادمسعودزنگنه . وقافلهسالارورهعشق ازساختههایاستادمسعودخزعلی–ماهمجلس. ساختهاستادخلیلچالهچاله . ماگوشهنشینانخراباتالستیمازساختهاستادمسعودزنگنه – جانان–قسم ایران با شعر زنده یاد محمد رضا فتاحی ساخته زنده یاد سهیل ایوانی . مولود نبی با تنظیم استاد کیهان کلهر و تصنیف لیلانه با تنظیم زنده یاد اسماعیل مسقطی و…….از جمله کارهای من بود
شرکت گروه موسیقی صداو سیما ی کرمانشاه در جشنواره سراسری که در سال ۱۳۶۷ درتهران برگزار گردید .بعنوان خواننده برگزیده جشنواره انتخاب وموفق به اخذ دیپلم افتخار جشنواره گردیدم . از سال ۱۳۷۰ از سوی مدیران شرکت دارویی که کارمند این شرکت بودم به تهران منتقل و ماندگار شدم .پس از مدتی وبه دلایلی با شرکت دارویی قطع همکاری گردید . واز این تاریخ به بعد درشرکت خصوصی مشغول بکار شدم ودر این فرصتی که پیش آمده بود مرا برآن واداشت که درزمینه موسیقی منطقه و دیار خودم که همانا موسیقی کردی با گویش کردی کلهری (کرماشانی ) برنامه ریزی و فعالیت نمایم .
مشوقتان در این راه چه کسی بود ؟
مشوقاصلی من در وحله اول مرحوم پدرم بود که انگیزه خوانندگی را در من بوجود آورد در ماموریت های اداری شهرستانها همیشه مرا همراه خودش میبرد تا دربین راه برایش آواز بخوانم . وبدینوسیله مرا تشویق میکرد وبمن میگفت سه چیز در انسانها تاثیر گذار است وبرای همه قابل قبول (صوت – صورت وسیرت خوب )
آیا از آوازها و آهنگهای سایر خواننده گان کورد بهره گرفته اید ؟
بله استفاده کرده ام . ودر انتشار آلبومها وکنسرتهایم از ملودی واجراهای استاد مظهر خالقی وحسن زیرک و سایر خوانندگان اسماعیل مسقطی وعلی البرزی بهره برده واستفاده مینمایم البته پس از انتخاب ملودیها واشعار مناسب کردی با گویش کردی کلهری وبا تغییرات مختصری . با رنگ وجنس وحالت صدای خودم هماهنگ و اجرا میکنم وسعی دارم که تقلید نکنم و خودم باشم . من از آواز استفاده میکنم و گاهی اوقاتتصنیفی را که اجرا شده اگر مشکلی نباشد بصورت آوازی هم ازش الهام میگیرم واستفاده میکنم و اجرا ها تقریبا” بصورت سنتی اما با زبان کردی و حالت خاص کردی است .و بطور کلی با گویش کردی کلهری ( کرماشانی ) میخوانم خوب یا بدش را نمیدانم …
نقش فولکلور در کارهایتان برجسته است آیا دلیل خاصی دارد ؟
اعتقاد دارم هر هنرمندی از هرملت وقومی که باشد باید سعی کند فرهنگ موسیقیایی آن خطه را حفظ کند زیرا موسیقی هر قومی تاریخ ونشان سالهای رفته آن قوم است که این نشانه ها غالبا” خودرا در مناسبت های فرهنگی وهنری بروز میدهد از همین رو موسیقی هر قومی ماحصل فراز ونشیبواتفاقاتی است که پیموده شده است . هنرمندان هر قومی موظف اند از آهنگها ومقاماتفولکلور موسیقی منطقه خود نگهداری وصیانت کنند .موسیقی فولکلور ما پایه واساس موسیقی سنتی دستگاهی ماست موسیقی ما موسیقی است که زمان سرایش و آهنگسازی ترانه اش منفک از هم نیست .
وبدین منظور مصصم شدم آن ترانه هایی که از خاطره هارفته را مجددا” باز خوانی کنم واولین تجربه و انتخاب خودم را با ضبط اثری بنام “گلاره” با تنظیم محمد ساعد آزمودم وزمانی که این اثرکه وارد بازار شد استقبال خیلی خوبی بعمل آمدومرا برای اجرای کارهای دیگر مصمم تر کرد.
باتوجه به اینکه یک هنرمند کردهستید تا چه اندازه بر مقامهای مختلف کوردی اشرافیت دارید ؟ نمود و تجلی آنها را در کدامیک از کارهایتان میتوان مشاهده کرد ؟
تا آن ندازه که در اجرایش مشکلی ندارم این مقامهارابخوبی میشناسم و تااندازه ای هم کار کرده ام در آلبوم مهجوری نیز بصورت تصنیف اجرای واشاره ای گردیده است مثلا” مقام ته رز/ گل وخاک / غریبی ارایه گردیده است .
چطور شد که در صدد تهیه آلبومهای دیگری افتادید وچند آلبوم ارایه نموده اید :
استقبال عزیزان هنردوست مشوقی شد برای دلگرمی و تهیه آلبوم دومم ودر این خصوص با زنده یاد سهیل ایوانی مطرح وصحبت شد ایشان استقبال کردند و قرار شد که این کار صورت بپذیرد پس از ضبط اثردومم بنام ” شورشیرین ” که تقدیم علاقمندان گرد ید . آلبومهای دیگر من که همگی کردی کلهری است بنامهای ” سرمه خیال ” با تنظیم زنده یاد سهیل ایوانی –” رقص پروانه ” با تنظیم زنده یاد مجتبی میرزاده –” مهجوری ” با تنظیم استاد علی اکبر مرادی – واخیرا هم ” ژینا” با تنظیم برزو امیری که دردسترس عزیزان قرار گرفته است .
بیشتر فعالیت هنری من درتهران بصورت اجراهای صحنه ای است که با گروهای صاحب نامی چون : باربد بسرپرستی استادمحمد ساعد) (تنبورنوازان لاوچاستاد علی اکبر مرادی) ( گلبا نگ استاد بهنازذاکری ) ( چهلدف فرشید غریب نژاد ) ( بیستوناستادعلیرضا فیض بشی پور ) ( هاتفبه استاد رضاخواه) ارکستربزرگ کوبانبه سرپرستی ورهبری ونداد مساح زاده ارکستر جاویدان استادمجید مهرور وگروهاوجبه سرپرستی استاد چاله چاله – گروهترنگبه سرپرستی استاد برزو امیری . همکاری نموده ام
شرکتدرفستیوال سن لورنزو در کشورایتالیا بعنوان خواننده برگزیده اجرایی موسیقی در دانشگاه یورک درکشور کانادا با گروه موسیقی سارنگ ودریافت تقدیرنامه دریافت لوح سپاس در نخستین جشنواره سراسری موسیقی هم آوایی اقوام ایرانی وکسب مقام برگزیده جشنواردر تهران دریافت دیپلم افتخار جشنواره سراسری و اجرای گروه موسیقی کرماشان در کردستان عراق ( سلیمانیه ) از دیگر فعالیتهای هنری من بود ه که اجرای این برنامه مورد توجه علاقمندان وهنر مندان خطه کرمانشاه و ایلام قرار گرفت .
برای حفظ و شناساندن هرچه بیشتر مقام ها و ملودیهای کوردی مخصوص حوزهای جنوبی زبان کردی ( ایلام – کرماشان –لرستان ) چه کاری انجام داده اید ؟
بر پایی رقص کردی ( هلپرکه ) در کنسرتها و اجرای آن در سالنها وتالار های مطرح کشور از جمله برج میلاد تهران ۲ – باز سازی و انتشار ۶ آلبوم کردی با گویش کردی کلهری باز سازی ترانه هایی که از یاد ها و خاطره ها رفته بود ۳ – استفاده از لباسهای کردی زنان ومردان در اجراها و بهر حال هر کاری که بتواند موسیقی کردی کرمانشاه ( کلهری )را مطرح کند انجام داده وخواهم داد البته یک دست صدا ندارد کسانی که مشتاق گسترش فرهنگ کرد هستند با شرکت در جلسات وانجمن ها که بدین منظور تشکیل میشود باید اقدام نمایند
بکار بردن واستفاده کردن آلات موسیقی کردی مثل دهل / سرنا / دوزله / بالابان / تنبور نقش بسزایی دراشاعه موسیقی کردی ایفا نموده وتاثیر داشته است سعی میکنم بزودی کنسرتی را در کرمانشاه برگزار نمایم البته اگر ممانعتی پیش نیاید
تاکنون با کدامیک از هنرمندان بزرگ ارتباط کاری داشته اید ؟
بااکثرخوانندگانکرد از جمله : جمشید عزیز خوانی . حسین البرزی . بهروز توکلی . عزیز شاهرخ – و استاد ناصر رزازی ارتباط دارم . ودر گذشته هم با خوانندگانی چون زنده یاد حشمت لرنژاد . سیف اله نادر شاهی . اسماعیل مسقطی .اسماعیل سابور . علی البرزی . سعید قندی .وزنده اد بابا شهابی و… در ارتباط بودم درگذشته ارتباط کاری ام با استاد کیخسروپور ناظری – مرحوم سهیل ایوانی – دوست بسیار ارجمندم استاد خلیل چاله چاله – استاد علی اکبر مرادی -استاد علیرضا فیض بشی پور بوده است
وضعیت کنونی موسیقی کردی را چگونه ارزیابی میکنید ؟
وضعیت موسیقی کردی زیاد جالب نیست . متاسفانه بعضی ها دست در موسیقی های اصیل کردی میبرند وبا انتخاب اشعار بی محتوا ملودیهای کردی با این زیبایی را خراب میکنند .وآنرا بصورت موسیقی من درآوردی پاپ اجرا میکنند بکاربردن آلات موسیقی اصیل مثل دوزله . سرنا. دهل. دیوان ، تنبور و….به موسیقی کردی بهاء و شخصیت بیشتری میدهد. وجایگاهش را معلوم ومشخص تر میکند . متاسفانه بکار بردن آلات الکترونیک به موسیقی کردی ضربه میزند و ملودی را ازحالت اصیل بودن در میاورد
هر خواننده ای باید با مقامها و ردیفهای موسیقی آشنایی داشته وکار کرده باشد نعره زدن که خوانندگی نیست خواننده باید با باشعر عجین باشد . حداقل یک ساز سنتی را بنوازد دستگاها را بشناسد . جای صدایش را بشناسد . گاهی اوقات برای اجرای تصنیفی من خودم شعر میگویم اما شاعر نیستم .
فرمودید که یک خواننده باید بتواند حداقل یک ساز سنتی را بنوازد . شما کدامیک از سازها را مینوازید ؟
ساز های تار / سنتور و تنبک
نقش هوره . سیه چمانه . لاوک و حیران را در غنی تر کردن موسیقی کردی چطور ارزیابی میکنید ؟
آواز های هوره ومقامهای کردی ازچند دیدگاه میشود بررسی کر د . هوره یکی از کهن ترین گونه های کردی است که از زمانهای کهن بیادگار مانده است واین آواز. همانطوریکه اساتید مستحضرند ( هوره) ویژه ستایش اهورا مزدا بوده استو اجرای آن درمیان کردها وبه هنگام مرگ کسی یا روی دادن پیشامدی شروع به خواندن هوره میکنند وبا آواز ی سوزناک و انتخاب اشعاری بدین مضمون میخوانند که خود آواز هوره دارای مقامها یی متعددی مثل / سارو خانی / گل ودره / قطار/ هجرانی / سحری / طرزرستم وشا حسینی و … مرحوم علی نظر منوچهری و شادروان دارا خان از هوره چر هایی بودند که بخوبی اجرا میکردند و درحال حاضر استاد سید قلی کشاورز و علی کرمی نژاد که سرامد هوره خوانان وهوره چر های کردهستند .
علاوه بر گوشه ومقامهای موسیقیایی در رقص هاهم حرفی برای گفتن هست که در اجراهای موسیقیایی تقسیم بندی میشود مثل رقص خان امیری/ چوپی / فتا پاشای/. گریان . ژ نانه وسه پا و..
مقامهای موسیقیایی بیشتردر تصانیف عرفانی وخانقاهی وبا اجرای تنبور بکار میرود ودر تصانیف موسیقی کردی هم میتوان استفاده کرد در آلبوم مهجوری وبا تنظیم استاد علی اکبر مرادی تا اندازه ای اجرا واشاراتی هم به بعضی از مقامها شده است
در خصوص اجرای آوازی اگر فقط اجراء آواز باشد برای شنونده خسته کننده خواهد بود و شنونده خاص خودش را میخواهد کهگوش فرا دهد و ولذت ببرد واگر در اجرایی عمومی باشد خسته کننده خواهد بود
تا چه اندازه از شعر شاعران جوان و نو پرداز در شعر کردی در کارهایتان استفاده کرده اید ؟
شعر خوب پیر وجوان ندارد من ازهرشعری که عمیق و بامعنا باشد و استفاده میکنم ودر تصنیف خاصی جایی مناسب را برایش درنظر میگیرم . اگر شعر ساده وعامه پسند ووزین وبا معنا باشد در انتخاب من بی تاثیر نیست و در آلبوم هایم از اشعا ر شاعرانی چون : استاد پرتو کرمانشاهی – سید یعقوب ماهیدشتی – زنده یاد محمد رضا فتاحی و کیومرث ناصحی وزنده یاد اسماعل ططری از دیوان گلزار بهشت استفاده کرده ام …..
بعنوان یک سوال شخصی . در اوقات فراغت صدای کدامیک از خواننده گان را گوش میکنید ؟
در اوقات فراقت در درجه اول برای دل خودم ساز میزنم ومیخوانم و زمانیکه باید به موسیقی گوش کنم موسیقی گلها باصدای بنان- خوانساری . قمر . ایرج . شجریانومرحوم ایرجبسطامی گوشمیدهموموسیقیکردیهم استاد حسنزیرک– مظهر خالقی. ومرحوملرنژادوزندهیادمسقدیواستادناصررزازی البتهازگوشدادنبه اجراهای خوب سایر خوانندگان هم هم نمیگذرم
در پایان اگر مطلبی را لازم میدانید و یا اینکه سوالی را از قلم انداختیم و دوست داشتید به آن نیز پرداخته شود را بیان کنید ؟
لازم به توضیح است امرارمعاش ومایحتاج زندگیم از راه موسیقی نبوده ونخواهد بودکار اصلی من تهیه وتامین سنگهای ساختمانی وتزیینی است واز این طریق امرار معاش مینمایم
ممنون از وقتی که در اختیار هساره گذاشتید .
من هم از شما و همه خواننده گان محترم میکنم و آرزوی توفیق و سر بلندی برایتان دارم .
