چیرووکەیلێگ ک سەردن. کەیوومەرس بەڵەدە

ئێ کوومەڵه چیرووکه بەرهەم تازەێ شێردڵ ئێل‌پووڕ نۊسەر و شاعر هاودیاریە ک له هەفت کورتە چیرووک، له پەنجیا و هەفت لاپەڕه پێک هاتێیه وه له لاێەن نەشر باشوور له ساڵ ۱۴۰۲هاتێیەسە چاپ کردن. هەڵوێژانن ناو ئێ کتاویشه خوەێ بوودن جوور یەێ کود گوزاری زانسەێ  ک له ڕاسا م  لە لێ نەڕەسیمەو، له چەن کەسیش پرسیار کردم وەڵامێیان ئەوانیش وه پەرتخێگ نەڕەسانەم. هەڵوێژانن ناو کوومەڵە چیرووک فەرە جار هه بووده هەڵوێژانن ناو یەکێ له چیرووکەگان ناو ئەو کتاوە، وه گاجاریش ناوێگ ک نۊسەر ها نەزەر خوەێ، وه ئڕاێ له وەر چەو گردن فەره مدووەیل(ناوەڕوک گشتێ چیرووکەگان…) له نەزەر گرێدن ک لەێره ئڕاێ هەڵوێژانن ناو، لەێ ڕێیه ناو ئڕاێ هەڵوێژانێیه. وە ڕاێ من هاوردن ماناێ ناوەگه له پیشەکی یا پاوەرەقێگ پێویست بۊیە ک لە ئێره ئاماژەێگ وە پێ نەکریاۊدن.

 نۊسەر له پیشەکیێگ ک هاوردێیه؛ وه گرنگی چیرووک له ژیان مرۆڤ و هه لەێوا هەوەجەێ ئاێەم وه چیرووک و ئێ کەش هەوەجەێ چیرووک وه ئاێەم! باس کردێیە و له شوونێگ وەتێیه؛” ژیان هەر ئنسان خوەێ یەێ چیرووکه یا پڕ له چیرووکەیڵ کوڵه…” وه له شوون‌ترەکەو هاوردێیه چیرووک و شێعر تۊیەنن د تاێ (دو لنگ) یەێ بار بوون… .یەیشە بیر و باوەڕ نۊسەره گ باسێگ لە سەرێ نیەکەیمن وە باوەڕ م یەسەگ ئڕاێ کوومەڵە چیرووک هۊچ مدووێگ نیەۊنم ک پیشەکی باریمن. باس وەرگیڕان و کارەیل‌ترەک لێواێ لێکوڵینەوە و … نیەکەم و فکر کەم هه ناوەڕووک چیرووکەگان خوەێ تۊیەنێدن بێ هەوەجه وه پیشەکی قسیەێل نۊسەر بارێدنە وەتن.

توام یەکم چیرووک ئێ کتاوه وە ناو “دیم سەرد” ک نۊسەریش له دەسپێک کتاوەگه هاوردێیەسەێ شییەو بکەم. لێوا وه چەو تێدن ئەگەر بتوایم “دیم سەرد” وەل ئەودۊیاێ چیرووکەگانا هەڵسەنگنیمەێ “دیم سەرد” پلەێ بەرزترێگ وه فەرە مدووەیل ک له خوارتر ئاماژە وە پێیان کەم وە دەس تیەرێدن. ئێ چیرووکه فکر کەم کوڵ‌تر له گشتێ چیرووکەگان بوودن ک ئەژمار وشەگان هڵاێە چوارسەد گلەێگ هەس، ئەڵبەت چیرووک “گرفت”-یش هڵایە هەر ئێقەرە بوودنە.ئمجا ئەو دۊاێان دی شووڕتر لەێ دوانەنە.

دەسپێک چیرووکمان یەسه” ها ناو دیمێ، سەردێیه، بوخارییەگه کوشیاسەو، خوەزێا بتۊیەنسا دەمێ بێیاتا!.:

وەێ ڕستەیل کوڵ و گاجا یەێ وشەییە تواێ فەزاێ ڕخ چیین و زقم و سام کردن نیشان بێیەێدن. هاوردن خوەزیا و له شونێ دروشم سەرسوڕمان وه بەردەنگ هالی کەێدن ک له هاڵ خوەنین هاڵ و مەرج هێمن و ئاساییگ نیمن. دەسپێکردن، دەسپێکردن خاسێگه تۊیەنسیه فەزا و ئەتمسفر کولێگ هە وەێ دەسپێک کووڵەو له ڕەوایەت نیشان بەێدن و دەر بخەێدن.

ناو چیرووک دیم سەرده دۊنیمن ک سەرما مدوو سەرەکی سازین فەزاێ ڕەوایەتەگەس. کەساێەتی ها ناو دیمێگ ک سەردە، زمسانه، گورگەیل هان له پشت دەرەگه ک هۊچ دەر مکەم و ئەمنێگیش نییه. پسای چنگێڕ له دەرەگه کیشن و ئەنقەریب بانەو ناو. لەێره ئڕاێ نیشان دان ترس ئێ ڕستە تیەێدن” نزیک‌ترەو بۊنه، ئەقەوره نزیک ک پووس لەشێ، ورسێ بۊنێیان هسن(فامێد) کەێ” تا ئێره یەێ شوون ڕاستەقینە دیریمن و تەسویر شاعرانەێگ ک ترس کەسایەتی وه پیمان خەێدەو دەر. ئمجا هەناێ وەرەو نوا چیمن ها بان سەندەلیێگ له لا شاگرد ماشینێگ، دی له یە وەرەولا فەزامان زینێغەو بوودن. هه وەێ خاترە گ یەێ کەساێەتی هاوکات نیەتۊیەنێدن له د شوون جیاواز بوودن وه مدوو ترەک یەسه ک خاس کارەساتەگه ک له سەرێ قومێاس خاس نیەڵورێدەێ، چماێ ها شک و دگومانی قۊلێگ. له بان سەندەلی ماشینەگه بۊیه. شووفڕ داشتێیه؟ نیەزانێد. یەۊ شووفڕی نیەزانێد، ئڕا له ناو ماشینێگ تەنیاس؟ هەم نیەزانێدن! سه له ناو ماشینەگه وه تەنیا چۊ مەنێیە … . شەوه سەرده، چوود ئەو خوار له دەر لا ڕانەندەێا (هه ئەو دەرەگ ڕاننده وه پێغا چغەس ئەو خوار) چشتەیلێگ دۊنێدن؛ زەنجیر ماشین، شوون خۊن و… . لۊلەێ گورگ ورسێ ک تەوان هاواریش نەێرێدن. یانه چوەن؟ هه لەێوا پرسیار لە شوون پرسیار، ک له دۊیا ڕستەیل چیرووکەگه بەردەنگ وە پێیان ڕەسێدن و گریەێان واز کەێدن؛ ئەڕاێان جواو دۊنێدنەو، هەناێ جواو ئێ پرسیارەیله دۊنێدنەو ئەوساسه ک له خوەنین ئێ چیرووکه کەێف خوەش بوودن.

چیرووک له نووڕگەێ دێێم کەساێەتییەو نۊسیاس، ک تۊیەنم بۊشم نووڕگەێ سەختێگه، ئەلبەت ئڕاێ نۊسەر و ئڕاێ ڕەوایەت کردن. وه بوود بۊشید کەم‌تر نۊسەرەیل ئەو سەرێ چن. یا بۊشیم نووڕگەێگه ک  کەم‌ترین کار وه پێ نۊسیاس. ئمجا له جایلێگ وه کار چوودن ک نۊسەر بتواێ له ناوەێن خوەێ و ئەو ناوەڕووکه (گیچەڵە) فاسڵه بخەێدن، ک لەێره بوود بۊشیمن باش‌تەرین نووڕگەس.

لە ئێریشه وه خاسی له لێ ئیسفا گریاس و له بڕێ جایش من ڕاوی له کەم و کنار تێدن ئەۊش وه کەم‌ترین زانستەو  “خوەزێا؟” منیش بخواردان!”

هەرچێ وەرەو نواتر چیمن، نوابەر ڕەوایەتگه، بوونه واژە و کلیل واژەیلێگ لێوای” گازڕان، داژگارەگه، خەوف، دازڵکیان..” ک یانه خوەێان بوونه مدوو واز کردن گرفت ڕەوایەتەگەمان.

چیرووک وه شێوەێ هۆکار و کاریگەری نۊسیاس ک ئڕاێ دوزینەوەێ کارەسات، جوور پولیسێگ جنائی بەردەنگ له شوون خوەێ بکیشێدن، له کڕ ئاخره ک ڕاز ڕەوایەتیمان کەفێدەو دەر، ک کەسایەتی سەرەکی ها ناو دیم سەردێگ ک دی بەردەنگ لەێرە زانێدن تیمارسانێگه، وەێ مدووە ک لە ئەوره داژدار یا پەرستار دێرێدن و دیم سەرد، تەخت هەس… ک یانه  خوەێان بوونه مدوو یە گ فام بکەیمن هایمه ناو دیم سەردێگ له تیمارسان. هاوردن جەوەڵ هەم لەێره تواێ فەزاێ مالیخولیایی بێەێدنه فەزاگەمان و له دوزینەوەێ خەێرا دۊرمانەو بخەێدن ک ئیمه سەنگ هەڵسەنگانن کولیەت ڕەوایەت له چەو گریم نە لانەکەمی(جز). ها ناو تیمارستانێگ و گورگەیل ورسێ هاتنه تا دەر دیمەگه ک وەێ زۊ بانەو ناو، لە ئێره دجاره فەزا له ڕئاڵ دەرچوودن ک دی چیمنه فەزای ترەک؛ ها ناو ماشینێگ له بان سەندەلی لا شاگرد و گورگەگان دەور دانەسه لێ، له دەر  لا ڕانەندەێا تێدەو خوار و پاتیەرێدنەو. زەنجیر ماشین لە ئەوره  لە بان زەۊ دۊنێدن و خۊن ڕشیاێ ک لە ئێریشە لە نوو بەردەنگ زانێدن له شەو سەرد و وەفرییە گ وەل ڕانەندەێگا چینەسه ناو هێڵ نادیارێگ. ڕانەنده ک ناشناسه چیەس ئەو خوار؛ زەنجیر بوەسێدن ک گورگەگان خواردنەسەێ، تمام!.

ئێ شەوێیە دی لەو شەوه تا ئێرنگە ک هەوەجەێ خسێیەس ئەو تیمارستانیش ها وەلێیا و هەر ئان فکر کەێدن، گورگەگان هان له شوونێ. یەۊ قاڵ کەێدن داژدارەگه تەێدن و ئمجا گورگەگان دەرچن، هەناێ داژدارەگه چوودن ئمجا گورگەگان تیەن، ک ئاوەخت‌خوازە خوەزێا یەۊیش لەوشەوه بخواردان.

ڕەوایەت خەتی سەر ڕاسێگ نییه. ڕەوایەت له ئاخر وەرو سەرەتا تێدن. فکر کەم بەردەنگ ک ناوەڕووک سەر ڕاس و ڕەوانێگ بتواێد یه دڵخوازێ نەودن. لە ئێره چشتەیل نەوەتیاێگ هەس ئڕاێ دوزینەوە و کەێف خوەش بۊن، ک یانه بوونه مدوو دەرەقەت و هاز ئێ چیرووکه.

له بەش کوتایی هاتێیه. “خوەزێا منیش بخواردان! ئێ دیمه پسا پۊنگ پۊنگ له بناخا جاێدەمەو” بێ هۊچ مدوو یا تەمهیدێگ هاتێوه ک یه نیەتۊیەنێد قسیەێ کەسێگ بوود داێەم ها له هاڵ گازران (شێتی) ک لەێواێ ئاێەم ساڵمێگ ئارزو مەنتقێگ(له نەزەر ناوەروکەو) داشتوودن.

وه لەێ نەزەرە گ ئایا بوودن لە ئێ چیرووکه بەردەنگ وه نماد و دوزینەوەێگ بڕەسێدن ک له پشت هەر چیرووک پڕهازێگ باێه بوودن؟، ک وه نەزەر سەقەت تێدن و نۊسەر تواسێیه یەێ کارەسات ک ئەڕاێ  کەساێەتییەگەی قومیاس وه پێچوانەوه بۊشێدن، ئیدەێ چیرووک و سەرسوڕمان بۊنێ؛ سەرسوڕمان و نەوئاوەرانه نەیم ئەگر نەۊشم کلیشەئی. له کوتائی فەزاسازی؛ وه ڕاێ(وه تەوەجو) له وەر چەو گردن گله ژمار واژەگان قابڵ قەبوڵ  زانسمەێ و کەێف خوەش بۊم. پێشنێیارم یەسە گ  بەردەنگەیل بەڕێز ئێ کوومەڵە چیرووکه بخوەنن.

.

سەر چەوە: هەفتە نامەێ” صدای آزادی”

.

.

.

.

.

.

.

.

یادداشت‌ها، مقالات و…….  آرا و نظرات نویسندگان خود را بیان می‌کنند و بازتاب دیدگاهی از سوی هساره نیستند.