داوڵ و قـــڵابــازڵـــه – ئەلاموراد جەباریان ( خەمبار )
هسارە : دۊیا رووژهیل ئاخر مانگ پایزه، گهڵاێ زهرد دارهیل گردهكان و باێهم چۊ ژێرهوانێگ له پاێ ههر كام له ئهو دارهیله خریاسهو، پهله ههور رهشێگ بان ئاسمان ئهو وڵاته داگردێیهو نمنازێیه، ههر تكێگ تیهێدهو خوار و دهێ له رۊ گهڵاێ زهردێگ، خهێهدهمه هۊر ئهو مناڵه ک تكێ ئهسر وه سهر گوناێا سڕ خوهێدو تیهێدهو خوار، مناڵێگ لهتێ نان وشك ها دهسێیهو، قهپ دهێده لێ، لێوا ک دیاره دڕگهیل تێژ ئهو دارههنارهیله نهتـۊیهنسنه نوواێ دهنۊک قیژقڕه و قهڵابازڵهیلێگ ك ئمڕوو خوهێیان وه حاكم قهدهر قودرت ئێ وڵاته حساو كهن بگرێدن، ههنارهگان قهڵاپۊك بۊنه، تهنیا پووسهگهیێان وه قهێ دارهگانهو مهنێیه، پووس گردهكان فهرهێگ لهو ناوه كهفتێه ك ناوهگهێیان دهر هاتێیه، یهكێ له لێیان كردێهسه بان باڵ داوڵێگهو قیڕنێ.
– كهس نیهتۊیهنێ ئهول ئیمهێا بۊشێ، هه چۊ ئهو گردكانهیله چهوێ دراریم،
پهرچین چڕوپڕێگ دهور تا دهور ئهو باخه داگرتێیه، له پشت درانهێ تهنكهیگهو نووڕمه ناو باخهگهوه، كووڵاێگ چووار لا واز دیار دهێ ك چهنگله موبڵ رهنگ رۊ چی ها له ژێرێ، زهرده خهنهێ تیهڵێ گرێدهم
– ها ت بنوڕه ئهو مۆبڵهیلهو! كهس نیهزانێ هن چ سهردهمێگه! لهێره چوه كهن؟! خوهزێهو بزانی له سهردهم خوهێ كام تهرك نازار له بانێ دانیشتێیه، چهن نهفهر له وهر دهسێ كار كردنه، هاتێ ساراژنێگ یا كهڵهپیاێگ پاڵ داۊدنه پێیهو و دۊ قلێانێگ گردۊده دهمهو مژ داۊنه لێ، یهێ ههمار میوهێ رهنگاوڕهنگ له وهر دهمێ كووهو بۊدن.
له خڕهخاڕ دهرانهگهقهڵابازڵهێگ ك دیاره له ئێ دۊاێان بازڵهتره له بان باڵ داوڵهگه باڵهو گرێ، چوو كهێدهو بان لق بهرزترێگهو، له نوو قیڕنێ،
– ئهو ناو نای ها [پا له وهڕ خوهد دریژ تر نهكهی]
داوڵێگ ك تا كهمێ وهرجه ئێرهنگه له ژێر فشار چهمیاۊدن، چۊ كهسێگ بتوواێدن تهز دهر بكهێ جمێ دهێهو خوهێ، دیاره له ژێر چۊنه بار قورسێگ شهكهت بۊیه، دهڵم توواێدن له بان یهكێ لهو موبڵهیله دانیشم و بنووڕمه ئهو دیمهن دڵگیرهو، هاڵ و رووژ جارانێ بارمهو نهزهر. تهك خهم له كووڵاگه، وهداخهو ههر چۊ بان خانگێ ك ئهنوودێ دریاۊد له وهر ریتق جی نییه دانیشم. یهێ تهڵ چوو وشك گرمه دهسهو، كهفمه رێ تا گڵافهرشهیل زهرد ڕهنگ ژێر دارهگان بێهمهو لا، بدڕمان، بنووڕمه ژێرێانهو، تا چشتێ بۊنمهو، دانهیل باێهم یهكه یهكه كهفنهو دهر، ههڵچنمان، سهرم سڕ مینێ
– ت ئۊشی ئڕا گردێانهو نكردنه؟ بوو له هۊرێیان چۊد؟ نه، هاتێ ئێ بێ پیرهیله دهرفهته پێیان نێاۊن، كهفتـۊنه لێیان.
دهڵقێگ هه چۊ ڕهنگ پهڕ و باڵ ئهو پهلهوهرهیله دۊنمهو، له پهڕا پڕێ لهو باێهمه كهم، له پاێ كووڵێ لهو كووڵا دانهمهێ، چم تاگهر گوڵه گوڵهێ ئهو باخه بێهمه دهم پاوه، بگهردم،لهیهگ بێ ناز كهفتێیه دڵم گیریهێ، تڵپهێ باڵ و قیژقاژ دهنگ قیژقڕه و قهڵابازڵه سهرم كاس كهێدن، باڵهو گرن، نیشنهو، وه دهورمهو خڕ خوهن، له بان ئهو گهڵایل تهڕ و زهرده پام خزێ، وه دهمهو دهم له زهۊ، پهلهوهریل سیهپووش ك چهوهڕێ چۊنه دهرفهتێگن ههڵاماتم تیهرن، خودا لهوره رهحم كردێیه وه دهمهو ڕمیهم، شیتاڵ شیتاڵمهو كهن، لهش لارم خۊنالی بوو، داوڵێگ ك لهبه وه دهنـۊك دانهسه لێ، دڵنگ له وهرێ نهمهنێیه گرێ له یهێ تهڵ چوو تا باێده هانامهو، چهن جارێ چووهگه له ههوا خڕ دهێ كهێدهێ قاڵ، پهلهوهریلێگ له یهوهر زهرب دهسێ دینه، سهردهمهێگ وه تهوهره بۊیه، پا نهن له فهرار،
– خاڵو نیهو هۊرده خوهدهو بوو؟
– ئهرێ چوزانم كاكه، یانه ئڕا لێوا كهن؟ قهرت باوگێیان ها لامهو؟!
پهلم گرێ و راسمهو كهێدن، له بان پهڵ ژێر دارگردهكانهگه نهێدهمهو زهۊ، خوهێ تهك دهێه دارێگهو :
– ڕخێیان چوو براگهم، ڕخێیان چوو، ههز له نووهو بۊن نیهكهن، یانه لاێهنگر زمسانن، ئهول وههارا ریكێیان نیهتێدن، ئاوێیان وه ێهێ جووا نیهچوودن، ترسن، ترسن بیر و باوهڕ تازهێگ وهل خوهدهو هاوردۊدن،
– فره دۊر نهچینه، من هۊچ خوهشم له ئێ باروودوخه نیهتێدن، م له وڵاتێگ هاتمه كیهنی و ئاوێ هه چۊ ئرمێس پاك و زوڵاڵه، دار و درهختێ پڕ له بهرههمهیل جوور وا جووره، مهردمهگهێ دڵشاد و همێدارن، هناێ شنهو سروهێ وههاری پرچ سهونز دارهگان دهێهو لا و تیشك زهرین خوهر خهێیهو دهر، ئاێهم خوهش دێرێدن شان وه شان ئهو پهلهوهرهیل ڕهنگین و دهنگ خوهشه ك هان وه قهێ دارهگانهو بچریكنێ، گورانی بچڕێ، ئاێهم خوهش دێرێدن شادیهیلی وهل ئێ دۊیاێ بوونهوهریلێگا ک هان له ئهوره بهش بكهێدن، م ههز نیهكهم كهس له خوهشی بێ بهش بوودن.
قهڵابازهلهێگ ك كردێیهسه بان لق بهرزێگهو:
– نقد بووڕ بێ باوگ دهرهكی، له ئێره چوه كهیدن؟ كی ههناردێیهسهد؟ ئهڕا چوه تووایدن بارودوخ ئێ وڵاته بشێونیدن، هێمهنایهتی[۱] ئێره بهید له یهك؟
– هێمهنایهتی؟! دهنگ نا شیرن ئۊیهیل هێمهنایهتی ئڕاێ كهسێگ هیلێ؟ سهر گشت كاس كردینه دهم له هێمهنایهتیهو دهین؟بهرگ ڕهش ههركام له ئۊیهیل نـۊر ئمێد له ناو دڵ گشت كوشانێیهسهو، چمانێ لهێ وڵاته خاك مردێ پاشینه، ئمێد وه ژیان جی خوهێ داسهو ئاوات وە مهرگ، تهنانهت دڵ دهماخ ئڕاێ كهسێگ نهیشتینه تا ئهو گهڵایل زهردێگه ها بان گوڕ ههنینهیلێانهو[۲] پاكهو كهێ، گشت وه پووس خوهێانا مردنه،
– دیاره له رۊ نیهچی، هه ئێرهنگه كارێ وه سهرد تیهریم تا ئومر دیرید له هۊردهو نهچوودن.
– ههر چێ له دهسدان تیهێدن بكهن، ههر ئاگرێ بكهینهو دۊدی چووده چهو خوهدانا، پهلێگێ خوهدان گرێ، دهسڵات [۳] ئـۊیه تهنیا تۊیهنێ دهس ئهناز بۊچگێ بوودن له رێ دۊر و دریژ رهسین وه ئازادی و بهرابهری ، دڵ خوهش نهكهین ئومر زوڵم تا سهر نییه.
یهێ جار ترهك قهڵابازڵه له بان ئهو لق بهرزهو دهس كهێهو قیڕانن:
– ئهێ لاێهنگرگهیل تیهریكی، بهرهێ [۴] شهوپهرسهیل، دهسهو كار بوون، نهیلن فكر ئێ بێ باوگهتهشهنه [۵] بكهێ، با وه گووش داوڵهگان نهرهسێدن، ك ئهگهر برهسێدن له ئێ وڵاته بارمان كهن، ساڵهیل فهرهێگهههوڵ دهیم تا تووژێ له ریتق دهور مێژگێیان [۶] بگرێدو هێز [۷] هۊرهو كردن لێیان بسێنێدن، ههركام له ئێ قسیهیل ئهۊیه فیتكێگه ئڕاێ یهگ ئهو تووژه زهنگ [۸] بووهێدن، زۊتر نوواێ بگرن، چهویلی دهرارن، كورێ بكهن، ئـۊیهیل ك له دهراودن ناوك گردهكان، ناوك باێهم، دهنگ ههنار چۊنه زانا و قهرانگـورەختهین [۹] كهس رۊدهسدان نیه
داوڵهگان یهكه یهكه دهس دهنهو گهز، زوور كهن تا پایل چقیاێ له زهۊ خوهێیان درارن و بكهفنهو ڕێ، كووهو بوون، ئڕاێ پارستن [۱۰] ئهو ڕێبهر نهوخوازه قهڵخانێگ [۱۱] درس بكهن ، نهگ بهرهێ دهسهڵاتدار زهفهر بارێدو وه ئامانج [۱۲] خوهێ بڕهسێدن، بڕێ ترهك لێیان دهس كهنهو پهل پو كردن لقهیل وشك ههڵاتێ دارهگان، تاگهر چشتێ چۊ شهن ئڕاێ كووهو كردن گهڵایل زهرد بان زهۊ درس بكهن، بڕێ ترهك دهس كهنهو گردهو كردن چڵ چووهیل ناو باخ و دۊرهو خستنێیان تاگهر جارێ ترهك نهودنه كوڵگهو شوون كووهو بوون ئهو كـۊیهنه پهرهسهیله، ئهو دژمنهیل ئازادی و بهرامبهریه. ئهو لهناو بهرهیل دڵ و دڵداریه. دهنگ گهن و ناشیرن هێز قهڵابازهڵه و قیژقڕه جارێ تر ئهو قردگ نـۊره ك له پهل و پو كردن دارهگان رهسیۊدنه بان زهۊ داپووشێ، دنیا له نوو لێڵهو [۱۳] بوو، زڵهمات باڵ كیشیهو مل ئهو وڵاتا، دهنگ یهكێ لهو داوڵهیله ك بهێنێگه گوڵ هیوا [۱۴] له ناو دڵێ چۊزه [۱۵] داس، بهرزهو بووددن،
– شێره كورهێل نیشتمان پهروهر، لاێهنگریل بهرهێ ئازادی و برایهتی، ئمێدهیل نهسل داهاتو [۱۶] ، ئمروو رووژ ههڵمهته [۱۷] ، رووژ ئازایهتیهو بهرخودانه، رووژ توومار كردن ناو خوهدانه له سهر پهڕهیل زهڕین مێژوو [۱۸] ، هه ئێرهنگه یهێ بڕ له ئـۊیه تك ئهو چووهیل تێژه، چۊ نهێزه بكهنهو ههوا، تا ههگ هاتنهو خوار بچووده زگێانا، یهێ بڕ ترهك لیدان زۊتر ئهو چڵ چووه دۊرهو خهن، نهگ ئاگر بنهنه پێیهو، بنوڕنه پێیانهو یهك پڵسك ئاگرێگ هاپێیان، هۊردانه خوهدانهو بوودن نهكهفینه وهر پهلامارێان [۱۹]
– هه ئێڕهنگه كهیمهدان خوڵه كوو، ئاگردان دهیم،
– قهێ نیهكهێ، ئیمه قوقنوسیم، له نوو سهر راسهو كهیم.
ههر كام لهو قهڵابازڵهیله چۊ فڕوكهێ بۆم ههڵگر پڵسكێ ها دهمێانهو، تاگهر لهو بانهو بخهنهێهو خوار، ئهو كوومهێ چڵ چووه ئاگر بێیهن، چهن گوڵێ لهو باخه ئاگر چووده لێ، بڵوزهێ ئاگر چووده ههوا.
– كوڕهیل نیشتمان پهروهڕ زۊكهن، یهلا، یهك ێهێ باوش گهڵاێ تهڕ بارن بخهنه بان ئێ ئاگره با دۊكهڵ خهسێ درس بكهیم، چهو چهو نیهۊنێد.
ههركام له ئهو داوڵهیله وه لهله وهرهو لاێگا كهفنهو ڕێ ، لهبه گهڵاێ تهڕ كووهو كردنه ههوهجهێ نییه ئهوقهره دۊرهو بكهفن، یهك باوشێ وهل خوهێیانهو تیهرن و بان ئاگرگه داپووشن، دۊكهڵ خهس و چهرمێگ له ژێر گهڵا دهێهو دهر، قهڵابازڵهو قیژقڕه تهپه لێیان شێویهێ، له پڕێ چن، دهنه قهێ یهكهو، كهفنهوا خوار.چوو تك تێژه چوودنه زگ و سینهێانا.
– خوهینهو؟ وهتمه پیدان ههر ئاگرێگ بكهینهو پهڕ داوان خوهدان گرێ، بخوهن له وهرێیهو، ئاخر ئاقبهت زاڵم لێواسه،
رۊ كهمهو داوڵهیل:
– ئهێ ئاڵا ههڵگرهیل ڕێ رهزگاری ، پاسهوانهیل ئازادی، پێشهنگهێل [۲۰] شادی و برایهتی، ئـۊێه ماێهێ شانازی نهسڵ بانانین، یهلا، زۊ كهن، زۊ ، دهی تیركهمانهگان دهرارن، پڕ دهڵقێ باێهم كووهو كردمه ها له پاێ كوڵاگه، له جی سان كهڵك لێ وهر بگرن [۲۱] ، دهرفهت پێیان نێیهن، با نهدهرچن. تا قڕێیان ناوردینهئهو دۊا نهكیشین، بووتگێیان بووڕنهو نهگ جارێ ترهك سهر بهرزهو كهن.
داوڵێگ چووه شوون دهڵق پڕ له باێهم، دۊیاێ كهمێ ههڵگردێدهو باێهم فەرهێ لهو ناوه ههڵڕشنێ، ههر كهس وه ڵاێگا ههڵامات بهێ تاگهر خوهێیان وه گومهیلێ لهو موهۆماته تهێار [۲۲] بكهن، دانهیل باێهم ههچۊ گولهێگ بنریهێدنه ناو خهزانهێ تفهنگ نریهێدنه ناو ناوهتیركهوان یهكه یهكه دهرچن، نیشنه رۊ دڵ و سینهی ئهو قیژقڕهو قهڵابازڵهیله، تاگهر تووڵه چهن ساڵ بێ هورمهتی و زڵم و زوورێگ له لاێهن ئهو بێ باوگهیله وه پێیان كریاس بكهنهو، قڕ گشت تیهێرن، دهرفهت ئهو گیر هۊچ كام لێیان نیهكهفێ تاگهر دهر بچوود. پایز و زمسان چوودهو سهر، دارهگان جار ترهك گووش شل كهن تا سروهێ وههاری نهرم نهرم له بن گووشێیان گورانی بچرێدن، داوڵهگان چهوڕێ هاتن پهلهوهریل ڕهنگینێگ هه چۊ سهێرهو قهناری و وهناوكه وسن تا شیرنترین بهسته یانێ عشق و دڵدارێ ئڕاێان بخوهنن، لهش لار زهۊ هۊرده هۊرده گهرما تیهێدو ههڵم لێ هێز گرێ، نهفهس كیشێ، ئاوس بوودن، ئاوس بهرههمهیل تازه هه چۊ دانهیل باێهم ك یهكه یهكه پووس دڕن و چۊزه دهن، له زهۊ سهر درارن، جار ترهك بهرگ رهش جی دهێدهو گیهڵگاێ سهوز ، گوڵ سوور جار ترهك خوهر لیسك زهڕین خوهێ داخهێده مل وڵاتا
==========
۱ : آرامش
۲ : عزیزان
۳ : حاکمیت
۴ : جبهه
۵ : گسترش
۶ : مغز
۷ : نیرو – قدرت
۸ : ترک – شکاف
۹ : ماهر – باتجربه
۱۰ : محافظت
۱۱ : سپر
۱۲ : هدف
۱۳ : تار
۱۴: امید
۱۵ : جوانه
۱۶ : آینده
۱۷ : هجوم
۱۸ : تاریخ
۱۹ : یورش
۲۰ : پیش قراول
۲۱ : استفاده کردن
۲۲ مجهز