کووکردنەوە : ژیار جەهانفەرد
گه‌ماڵ ههر وه‌وکوو وه‌ت: چـۊ گرمەێ! چ خاسیێگد له وه‌ر چه‌وم بوو! وه‌ختێ دایده لاما که‌آ دایده پیم و سقانێ ک به‌ش م بـۊ دایدهو سه‌ر خه‌ر….
باخه‌وان دی ک چارێ ناچاره، چڕیه‌و خه‌ر و وه‌ت: ئه‌رێ خه‌ره‌گه ده‌سم وه داواند ت بگرەێ.
خه‌ریش وه‌ت: ههر وه‌و جووره ک ت سقان دایدهو سه‌رمه‌و و یه‌ۊ هات ئاڵشتێ کرد و کەێ داو سه‌رم، ئێسه چـۊن گرمەێ!
باخه‌وان نه‌زانس چوە بکه‌ێدن، ئاخرین همێدى کیه‌نی بـۊ، وه کیه‌نی وه‌ت: تیه‌نی ت بگرەێ.
تیه‌نییش وه‌ت: ههر که‌ڕه‌ت تو له لیم خواردی وه‌تید به‌ڵاچه به‌ێده ناود. وه‌ڵه‌و یه‌ۊ شوکر خودا هاورده جی و…
مه‌ڵگ جهمشێر، سێف خوەێ هاورد و هاتهو وه لاێ سه‌ید. سپاسێ له لێ کرد و که‌فته ڕێیا وه‌ره‌و ماڵ. وه‌خت ومانگ فرەێگ ویه‌رد تا مه‌ڵگ جهمشێر له سه‌فه‌ر هه‌ڵگه‌ردیاوه‌و و ڕێ ماڵ گرته وه‌ر.
************
لەێ ماوه ک مه‌ڵگ له ماڵ نـه‌ۊد، داڵگێ له دێو باردار بـۊد و کوڕێگ له نه‌ته‌وەێ دێو هاوردۊد. دێو ئڵمگه‌ر بـۊ، وه که‌ێوانوو وه‌ت: مه‌ڵگ ها له ڕێ، پساێ تێدنه‌و!
که‌ێوانوو وه‌ت: مهر ت نه‌وه‌تی لەێ سه‌فه‌ره تـۊش قه‌زا تێ و هه‌وگلێیه‌و نیه‌و . چوە وه‌لێیا بکه‌یمن؟ ئه‌ر باێده‌و نیه‌ۊشێ ئێ کوڕه له کوو هاوردیده؟!!
دێو وه‌ت: هه‌ڵپێچەێ و بنه‌رەێ له سه‌ر گوزه‌ره‌گەێ، مه‌ڵگ ئایه‌م دڵنه‌رمێگه دڵێ تێده ڕام نیه‌یلیدەێ وه جییه‌و.
مه‌ڵگ جهمشێر نزیک ماڵ کرد، وه‌قەێ مناڵێ ئه‌ژنه‌فت، لەێره نزیکه‌و بـۊ دی کوورپه‌یێگه ها له سه‌ر ڕێیه‌گەێ، هه‌ڵگرتەێ و هاوردەێ ئڕا ماڵ. که‌ێوانوو(داڵگ) چێیه پیرییه‌و باوش کوتا له ملێ و وه‌ت: ئه‌رێ مه‌ڵگ‌جه‌مشێر بوومه خڕد ت چید سێف خونسار بارید، ئێ کوورپه چووەێگه ئه‌و‌لا هاوردیده؟!
مه‌ڵگ جهمشێر وه‌ت: له‌ولاێا هاتمه‌و نزیک وه ماڵ دیم مناڵێگه پساێ گیرێ، دڵم ئڕاێ سزیا، ئەول خوه‌ما هاوردمەێ، وه‌تم ئهگهر بیلمەێ وه جییه‌و لەێ چوارده‌رێیانه، دۊر له مروه‌ته، هاتێ گیاندارێگ خه‌فه‌تێ به‌ێد.
داڵگ وه‌ت: ئاخر یه له ورسی مرێ. منیش شیر نەێرم، خودا خه‌جڵمان کردگه، چوە به‌یمه پێ؟
مه‌ڵگ جهمشێر وه‌ت: خودا گه‌وراس. مه‌مگ بنه ده‌مێ گاهس هاتیده‌و شیر.
داڵگ وه‌ت: په‌نا وه خودا.
قەێرێگ بـۊ مه‌ڵگ وه نه‌چیر نه‌چـۊد، شه‌وه‌کی هه‌‌ڵساد و چێ ئڕا کـۊیه. قەێر فرەێگ له شوون ئاسگ گل خوارد، تا که‌ڵێ کوشت، قەێر فه‌رەێگ له ناوزگه‌گه‌ێ برشان، تا کنوه‌ن کرد لێڵه زەۊ گرت و وه ئارام ئارام و وه خه‌یاڵ ئاسووده هاتهو وه‌ره‌و ماڵ. هه‌ناێ ڕه‌سییه ماڵ دی ئاسمان تیه‌ریکه‌و بیه. وه داڵگێ وه‌ت: چوە دایده ئێ کوورپەێ به‌سه‌زوانه؟
که‌ێوانوو وه‌ت: مه‌مگ چڵقه‌گەێ خوه‌م نامه ده‌مێ له ئه‌مر ئێ خوداێ نازاره هاتمه‌و شیر. مه‌ڵگ فره خوه‌شاڵه‌و بـۊ، ئه‌و شه‌وه وه خه‌یاڵ ئاسووده گرت خه‌فت. شه‌وه‌کی دوجاره چێ ئڕا کـۊیه. له شوون پاێ یه گ مه‌ڵگ چێیهو ده‌یشت. دێو له ناو چاڵه‌گه‌ێا هاتهو بان.
که‌ێوانوو وه پێ وه‌ت: ئه‌رێ دی، یه چوە وه‌لێیا بکه‌یمن ئه‌ر سه‌رێ نه‌وه‌یمن، سه‌رمان به‌ێد.
دێو وه‌ت: هناێ ئێواره کوڕ هاتهو دۊا بـۊشه پێ، زوورد وه چوە به‌نه؟
دلیمازان خوه‌ر بـۊ مه‌ڵگ هاتهو ئڕا ماڵ، دی داڵگ وه‌ر ده‌مه‌و خوار که‌فتێیه.
مه‌ڵگ وه‌ت: داڵگه هه‌م چوە‌ده کزی؟ هه‌ڵس نان بخووه.
داڵگ وه‌ت: وه شه‌رته‌نێ نان خوه‌م، باێه‌س ئڕام بـۊشی زوورد وه چوە به‌نه.
مه‌ڵگ وه‌ت: ئاخر ت بزانی یا نه توواى چوە بوو؟!
داڵگ وه‌ت: له خوه‌ێه‌و م داڵگدم وه پیم باوه‌ڕ نه‌یری؟
مه‌ڵگ وه‌ت: ئێرنگه گ فره پاملم بـۊد، زوورم وه یەێ ده‌سی ئه‌سپه‌گەێ خوه‌م به‌نه، ئڕام بارەێ و بووه‌سەێ بان باڵم تا بزانم بڕمەێ.
که‌ێوانوو وه گورجی چێ و یەێ‌ده‌سی هاورد. تا به‌ساێەێ بان باڵ مه‌ڵگه‌و جی‌وه‌جی بڕییەێ و هیچ کارگه‌ریێگ نێیاشت! کەێوانوو نه‌زانس چوە بکه‌ێدن.
کاشی وه جیى ڕه‌سی ک کوڕ کوورپه سه‌رپا بـۊ و له ناو ماڵ گل خوارد.
یه‌ی شه‌وه‌کیان ز‌ۊ هێمان سفێده نیا‌ۊد مه‌ڵگ چێ ئڕا کـۊیه. له شوونێ دێو له ناو چاڵه‌گه هاتهو بان و وه که‌ێوانوو وه‌ت: ئیمه سه‌ر یه نیه‌وه‌یمن.
کەێوانوو وه‌ت: ت ئـۊشی چوە وه پێ بکه‌یم، ههر کار سه‌ختێ ده‌یمنه پێ ئه‌نجامێ ده‌ێدن.
دێو وه‌ت: ئێواره وه ههر له‌ونێ بـۊیه، وه قورئان و قه‌سه‌م بـۊیه، وه ههر ڕێیێگ بـۊیه ژێر زوانێ بکیشه‌و و بزان زوورێ وه چوە به‌نه.
ئێواره کوڕ هاتهو وه ماڵ، براورد داڵگ گرد، دی له کوڵه‌سـۊکێ دانیشتگه، فەره په‌‌که‌ره، وه پێ وه‌ت: هه‌م چه‌ده؟ ئێرنگه چوه که‌فتێیه‌سه خه‌یاڵد؟
داڵگ وه‌ت: ڕووڵه قه‌سه‌مد وه خوداێ بان سه‌ر ڕاسێ بـۊشه پیم زوورد وه چوە به‌نه؟
مه‌ڵگ وه‌ت: ت چ گیرى دایده. ئاخر بزانی یا نه توای چ ده‌ردێگ ده‌وا بکەێ؟
داڵگ وه‌ت: ئمشه‌و خه‌و دیمه، باێه به‌رجد ئێ ڕازه ئڕام بـۊشی، لان که‌م بزانم ئێ کوڕمه وه ئێ تێیارییه زوورێ وه چوە به‌نه.
مه‌ڵگ جهمشێر وه‌ت: ئێرنگه ک قه‌سه‌مم ده‌ید، دڵد نیه‌شکنمه‌و تاڵێ مـۊ دریژ ها وه بان سه‌رمه‌و بووڕیدەێ و بنه‌یدەێ کلگ که‌ڵەێ پام، وه پێ بووه‌سیدەێ و بخه‌یدەێ ئه‌و پووق ملم، جـۊله بڕ بووم و له زوورمشتی که‌فم. شه‌و ک چه‌وێیان چێیهو خه‌و، داڵگ تاڵ مـۊ بان سه‌ر مه‌ڵگ بڕی، دێو چڕی و مـۊ نانه ده‌س و پاێ
که‌ێوانوو وه دێو وه‌ت: ز‌ۊکه بکوژەێ.
دێو وه‌ت: نیه‌تـۊه‌نم یه بکوژم، جوانه، له دڵم نیه‌تێ.
داڵگ وه‌ت: نیه‌ود! ئهگهر نه‌کوژیدەێ، ئه‌نـۊ چوە‌لێیا بکه‌یمن؟! ئییه کوڕ منه، خاس ناسمەێ ئهگهر له به‌ێن نه‌یدەێ، ده‌سێ لیمان به‌ن بوو له‌ت له‌تمان که‌ێ.
دێو وه‌ت: خه‌یمنەێ له ناو چاڵه‌گه، وه مدوور زه‌مان بداڕزێ.
که‌ێوانوو و دێو گرتن له چوار په‌لێ و خسنەێ له ناو چاڵه‌گه و وه‌ڕگه دانه ملێیا.
زه‌مان فەرەێگ ویه‌رد. تمه‌ز مه‌که کوڕ دێو هه ڕووژ وه دزییه‌و نان وخوارده‌مه‌نی ئڕا مه‌ڵگ به‌ێد و ده‌ێده پێ. ئێ کاره فەره وه‌خت ترکان . تا ڕووژێ براێ بـۊچگ (وه‌چگه دێو) هاته بان سه‌ر مه‌ڵگ و وه‌ت: چـۊن مـۊیه‌گه‌د بووڕم؟
مه‌ڵگ جهمشیێر وه‌ت: بێجگه شمشێره‌گەێ خوه‌م هیچ نیه‌وڕێدەێ.
وه‌چگه دێو، شه‌وه‌کی یاو و زین ئه‌سپ براگەێ له داڵگێ تواس.
داڵگ وه‌ت: ئڕا چوە‌ده؟
کوڕ وه‌ت: توام بچم ئڕا کـۊیه.
داڵگ وه‌ت: ئه‌وه یاو و زینه‌گه‌س له ده‌یشت، بچوو بووه‌ران.
کوڕ وه‌ت: داڵگه شمشێره‌گه‌یش بەێیە وه پێم.
داڵگ وه‌ت: شمشێر نییه.
دێو وه‌ت: کوڕه‌مان هاتێیه‌سه ئێ جلووسه و گه‌ورا بـۊیه ئڕا شمشێره‌گه وه پێ نیه‌یی؟
داڵگێ وه ناچار شمشێره‌گه ئڕاێ هاورد و دا وه پێ. کوڕیش وه بوونه‌ێ شکاره‌وه له ماڵ دۊره‌و که‌فت. ئێواره هاتهو ئڕا ماڵ وەڵام شمشێره‌گه له لاێ خوەێ هیشت. بـۊێه شه‌و دێو و که‌ێوانوو چه‌وێیان چێیهو خه‌و. کوڕ هاته بان سه‌ر چاڵه‌گه و وه مه‌ڵگ وه‌ت: چوە بکه‌م؟ هه‌م داڵگم، هه‌م دێو هانه شرین خه‌و.
مه‌ڵگ جهمشیێر وه‌ت: شمشێره‌گه بووه‌سه سه‌ر ته‌نافێگه‌و و کلێ بکه‌و خوار. کوڕیش ئێ کاره کرد. مه‌ڵگ جهمشێر شمشێره‌گه له ژێره‌و خسه‌و مـۊ و بڕیەێ، سه‌ر ته‌نافه‌گه گرت و براێ بـۊچگ کیشاێەێ و بان.
مه‌ڵگ وه براێ بـۊچگ وه‌ت: ت له‌ێره دانیش، تاگه‌ر خوه‌م بچمه‌و ناو دیواخانه‌گه ئڕایان.
مه‌ڵگ چێیهو ناو لەێ ئانه نه‌ڕه‌دێو و داڵگ له خه‌وا هاتن. دێو و کوڕ یه‌ک گرتن. داڵگ هه‌ڵامات مه‌ڵگ هاورد و له پشتا گرتەێ و وه دێو وه‌ت: ز‌ۊکه له به‌ین بوورەێ، ئه‌مانه پێ مه‌ێه. براێ بـۊچگ ک له‌و دیم وسا‌ۊد له ده‌نگێیان ئاگاداره‌و بـۊ و هاتهو ناو، دی مه‌ڵگ گرتنه‌و توان له به‌ێن بووه‌نەێ! وه چنانێ وه چه‌پاڵه دا له داڵگێ ملێ له ناوشان شکان و وه مه‌ڵگ وه‌ت: ت دێوه‌گه گرتیده، شمشێره‌گەێ خوه‌د بێیه وه پیم.
مه‌ڵگ شمشێره‌گەێ خوەێ ئڕاێ هه‌وادا. براێ بـۊچگ وه شمشێر دا له دێو باوگێ و ههر ئه‌وره کرده شوونێ. مه‌ڵگ و بڕاێ بـۊچگ گرتن له داڵگ و دێو، ههر دوگێیان وه مردێ خسنه ناو چاڵه‌گه‌‌‌و له بانا پڕ وه سه‌رێ خه‌رگ و کوچگ کردن.
************
رووژگارێ ویه‌رد.
مه‌ڵگ و براێ بـۊچگ سووار ئه‌سپ بـۊن و چینه وڵات تره‌ک و ته‌قیانه ئووردیێگا له پساێ زوورمشته‌گانێیان زووران گرتن. مه‌ردم گشتێ جه‌لا دا‌ۊن .
مه‌ڵگ پرسی: ئێ زوورانه چوەێگه؟
یه‌کێ له ته‌ماشاکه‌ره‌یل وه‌ت: یه زوورئازمایی دۊیه‌ت پاتشاس، شه‌رت کردگه ههر که‌سێ دهرقهوەێ باێد و به‌ێدەێ له زه‌ۊ شـۊ بکه‌ێده پێ.
هه‌م دۊیه‌ت زوورمشتێگ، هه‌م دیمه‌ندار و ڕه‌نگینى بـۊ. هیچگه له‌و ناو ئه‌و گه‌له دهرقهوەێ نات.
براێ بـۊچگ وه‌ت: من توام بچمه مهێانێ.
مه‌ڵگ وه‌ت: قەێ چوە‌س، ئهگهر له قه‌وەێ تیه‌ید و تـۊیه‌نی به‌جه‌رێ بکه‌ی بچوو.
براێ بـۊچگ پشت ئڕاێ به‌سا و چێیه مهێانێ. کوڕ و دۊیه‌ت یه‌ک گرتن. فره له رۊ یه‌ک بـۊن، زوورانێیان وه قزم سێ چاره‌ک دریژه داشت. ئاخرێ وه ههر شێوەێ بـۊ کوڕ گرت له دۊیه‌ت و داێه‌ێ له زه‌ۊ. باوگ دۊیه‌ت ههر له یه مه‌نـۊد شاخ درارێدن ک یه دی کییه. گرت له ده‌س کوڕ و وه‌ت: تا ئێرنگه که‌سێ دۊیه‌ت م نێیاگه له زه‌ۊ. من شانازی که‌م وه که‌سێ ک بتۊیه‌نێ له قه‌وەێ دۊیه‌تم باێدن، ت باێه‌س بـۊده زاواێ من.
کوڕ وه‌ت: ئێرنگه ک ئێ خاسییه له هه‌قم که‌ید و توای دۊیه‌ت به‌یده پێم، مه‌رەێ وه من، ئه‌و کوڕه وه‌لما ئه‌وه براێ گه‌ورامه، مه‌ڵگ ناوێیه بەرەێ وه ئه‌ۊ.
پادشا، قڵاچەێ پاتشای دا وه پێ و میه‌رەێ دۊیه‌ت ئڕا مه‌ڵگیش بڕی.
تا ڕووژێ مه‌ڵگ چێ ئڕا ڕاو و ناو شوون ئاسگێ تا بردەێ وه وه‌رمه‌زارێ . پیره‌ژنێگ لەێ وه‌رمه‌زاره بـۊ، نووڕی دی سووارێگ ناسه‌و سه‌ر ئاسگێ، تف کرد له مه‌ڵگ و له‌و شوونه بـۊه سان.
براى بـۊچگ و براژن فەره چه‌وه‌ڕێ بـۊن وەڵام له مه‌ڵگ جهمشێر خه‌وه‌رێ نه‌ۊ. بـۊیه شه‌و کوڕ و براژن خه‌فتن و شمشێره‌گەێ مه‌ڵگ نانه ناوه‌ین خوه‌یان ک براژن وه ئامانه‌ت سپاریاسه ده‌س براێ بـۊچگ.
بـۊیه شه‌وه‌کی براژن وه‌ت: ت ئـۊشی مه‌ڵگ ئڕا ناته‌وه؟!
کوڕ زانس تـۊش گیچه‌ڵێگ هاتێیه. چێیه ته‌ڵه‌و‌‌ێ و له‌ئێ ناو ڕێیه دی یه ئاسگێگه له نوواێ. ناو شوونێ، قه‌‌ێر فرەێگ له شوونێ چێ، تا ڕه‌سیه لاێ پیره‌ژن.
پیره‌ژن هه‌رچێگ تف کرده کوڕ وەڵام له لێ کارگه‌ر نه‌ۊ و هیچه پێ نات. ئاخر براێ بـۊچک له سوومارەێ ئاێه‌م نه‌ۊ وه ئێ خاتره نووڕ و ناسزاێ پیره‌ژن له لێ تاسیر نێیاشت.
هاته لاێ ژن و وه پێ وه‌ت: مه‌ڵگ ها له کوو؟
پیره‌ژن وه‌ت: ئێ گشت کوچگه ک ت دۊنید، یه گشت سووار بـۊنه کردمه‌سانه کوچگ.
کوڕ وه‌ت: یه چوە زینگێیانه‌و که‌ێد؟
پیره‌ژن وه‌ت: وه شه‌رتێ نه‌کوشیده‌م ئڕاد ئـۊشم.
کوڕ وه‌ت: باشه، کارمه سه‌رد نییه.
پیره ژن وه‌ت: جـۊجه م جـۊجلان له م، پیەێ ناو قاڵان م، ده‌رمان براێ ت.
کوڕ تاگه‌ر یه ژنه‌فت ئه‌مان وه پێ نێیا، دا له لێ و ههر ئه‌وره کرده شوونێ. پیەێ ناوقاڵان هه‌نجان و کردەێ وه ڕۊن و ههر کوچگێ قردگێ سایه بانێیا. سوواره‌یلێ ک بـۊنه کوچگ گشت ئازاوه‌و بـۊن.
مه‌ڵگ و براێ بـۊچگ ده‌س خسنه مل یه‌ک و هاتن ئڕا ماڵ. چه‌ن ڕووژ نه‌گوزه‌ری مه‌ڵگ ژنێگیش ئڕا براێ بـۊچگ خوازی.
