دەق و دەرهێنان و نمایشکردن سێ بوارن کە دەسەلمێنێ کە ئەم شانۆیە «ئەرکی نیشتمانی داهۆڵێک» لەنووسین ودەرهێنەری توانا جەمیل مەفاخری کارێکی داهێنەرانەیە .پێکهێنەرانی ئەم شانۆیە(نووسەر،دەرهێنەر،ئەکتەر و …) دیارە لە دڵ و دەروونەوە عاشقی هونەری شانۆن و پێداگرن لە سەر شانۆی ڕەسەنی کوردی کە پاڵ بە کولتووری نەتەوەیی و فیکری کراوە و تەکنیکی نوێ کارێکی داهێنەرانەیان بۆ بینەران نمایشت کرد.ئاوێتە کردنی سامانی نەتەوەییمان کە هەمان ئەدەبی زارەکی وفولکلۆرە بەشێوەیەکی هونەری لەگەڵ بیر و بۆچوونی ئەمڕۆیە کە پەنجە دەخەنە سەر برینە قووڵەکانی نەتەوەی کورد و مێژووی زامدارمان وپەلەوەرە باڵ قرتاوەکانی ئەنفال لە قەفەسی بێدەنگی دەکەونە جریوە وچڕین و گمە گم.ستەم و زۆرداری و دەسدرێژی لە سەردەمانی کۆنەوە بەسەر میللەتی کوردا بووە و داب ونەریتیش پاڵی بە زۆرداران داوە هەتا زیاتر خەڵکی کورد بچەوسێننەوە و زیاتر تەفروتوونایان بکەن.بەیتی سەیدەوان گوزارشتێکە لە دیکتاتۆریەت و باوکسالارییەک کە بووەتە هۆی لێکدابڕانی دوو دڵدار و بنەماڵە و …سەرۆک عەشیریەک بە هۆی کۆنەپەرەستییەکی لەڕادەبەدەریەوە سێ کۆڕی خۆی دەکوژێ تەنیا بەو مەبەستە نەکا نەیارانی بە مردنی کوڕەکانی دڵشاد بن و داوەتەکە هەڵوەشێنێتەوە.بەیتی سەیدەوان هەروەها کە دەزانین و لە کتێبی «گەنجی سەر بە مۆر» چەن جۆر گێڕانەوەی جۆراوجۆری لە بەیت بێژەکان تێیایدا نووسراوە و لە لاپەڕەی٢٣٥ دا« ڕووداوی بەیتی سەیدەوان دەبێ ئەوەندە بەهێز بووبێ لە تەواوی کوردستانا دەنگی دابێتەوە و هەموو کەس ئاگاداری بووبن.» بەمجۆرە عەبدولعەزیز هەمان دەسەڵاتە کە بێ ئەوەی گوێی بە قسە و تکای کەس بدا تەنیا قسە قسەی خۆیەتی و ئەگەریش قسە و بۆچوونی هەڵەیەکی ئاوا قورس بێت کە ببێتە باییسی مەرگی کوڕەکانی و لە ناو چوونی ئاوات و هیوای بەرەی داهاتوو،دیسان سەرسەختانە قسە قسەی خۆیەتی و هیچ شک و گومانێک لەسەر ڕاو و بۆچوونی خوێدانیە.
لەم شانۆیەدا بە پێچەوانەی بەیتی سەیدەوان کە هیچ گرنگییەکی بە کێشەی ژن نادرێت لەم دەقە پتەوە دا گێڕانەوەکە لە ئەستۆی ژنێکە،ژنێک کە تاق و تەنیا دەبێتە پارێزەری مەزرا و لاشەکان تاکوو قەل وداڵ نەیانخوات.
لە بەیتی سەیدەوان دایکی سێ کوڕ کە جوانەمەرگ دەبن حەقی ئەوەی نیە شینگێڕی بکا و کوڕەکانی کە یەک بە دوای یەک دەمرن بلاونێتەوە.
بووکیش لەم بەیتەدا بوونێکی نیە،لەسەر یەک مارە دەکرێ بۆ سێ برا و ئەمە بەدوورە لە هەر داب ونەریتێکی کورد .بووک تەنانەت ناتوانێ باسی حەز و ئاواتی خۆی بۆ سەیدەوان بکا.
ئەم تراژێدیایە بەم گێڕانەوە نوێیە لە سەر دەقێکی زارەکی ،وێڕای زوڵم و زۆرداری و دەسەڵاتی ناڕەوای سەرۆک عەشیرەت،کوشتن وبڕین و پێداگری لەسەر ئەمرێکی هەڵە هەموو کەسەکان و خێڵەکە بەرەو نەمان دەبا و درگای ئاسوودەیی و ئاسۆی ڕووناک بۆ هەمووان دادەخات.بیرۆکەی دەقەکە ناڵەی ناڕەزاییە دژی ئەو واقیعە چەقبەستووەی کە ساڵەهای ساڵە نەتەوەی کورد پێوەی دەتلێنێتەوە.فەزایەکی سارد و بێ ڕووناک کە بەردەوام بە دەنگی قەل وقاڵاو پاسەوانێک کش لەو نەهامەتیبە دەکات و ڕاویان دەنێ.
هەروەها کە دەزانین ئەدەب ئەزموونێکی مرۆڤایەتییە ولە بونیادێکی(ئیستاتیکی – زمانەوانی) دا ڕووەکانی ژیان و مرۆڤ بەرجەستە دەکا،ڕواڵەت و فوڕم و بنەمای ئەم بونیادە پێوەندییەکی قایمی بە جیهانبینی و شێواز و ڕێبازی هونەری وفەلسەفی نووسەرەوە هەیە لێرەدا ئەم دەقە لەنێوان ڕەهەندی سایکۆلۆژی ، کۆمەڵایەتی و ئایدئۆلۆژییەکانی نووسەر دێتە بەرهەم.ئەم دەقە گرنگی تەواوی بە کێشە و گرفتەکانی کورد داوە، توانیویەتی نەریت و ڕەسەنایەتی دیار بەرجەستە بکات.کولتوور و مێژووی گەلەکەمان لەقاڵبی شانۆیی و داڕشتنەوەیەکی داهێنەرانە، بوێرانە و وشیارانە نمایش بکات. ژن کە بەردەوام بە درێژایی مێژوو حاشا لە ڕۆڵ و بوونی کراوە لێرە دەبێتە پارێزەری
خاک و بەسەرهاتەکانی گەل و نیشتمانی خۆی.شاعیریەتی یەک لە زمانی تەنیا یەک ئەکتەرەوە کە ڕۆڵی پیاوەکانیش لە سەر ئەستۆیە و بە باشترین شێوە ڕۆڵ و نەقشەکان ئەنوێنێ. شاعیریەتێ لە خزمەتی زمان و دیالۆگەکانا و هاوار کردنی عەشقێکی پاک و بێگەرد بە خاک و پابەنبوونی بە کێشە کوردییەکانی هاوچەرخ.
ئەرکی نیشتمانی داهۆڵێک ئەو دەنگە بزر ولاوازە کە بە درێژایی مێژوو حاشای لێ کراوە و کپ کراوە،ئێستا دەنگ هەڵئەبڕێ و هاوار دەکا: عەبدولعەزیز ئەی بیری چەقبەستوو بۆ ئێمە مانانت لە ژیانێکی ئاسایی و مرۆڤانە دوورخستەوە و تێکەڵمانت کرد بە شەڕ و نەهامەتی.کوشتن و بڕین،کۆچاندن و هەڵاتن…
لێرە ژنێک بە درێژایی مێژوو هاوار دەکات و ڕەگەزی خۆی دەلاونێتەوە،ڕەگەزێک کە نەیانهێشتووە هەم دەسەڵات وهەم داب ونەریت بۆ خۆی هەڵبژاردنی هەبێت و وەکوو مرۆڤێکی ئاسایی ژیانی هاوبەش پێک بێنێ و لە ئەمرێکی ئاسایی وەکوو ژیانی هاوبەشیی کەڵک وەربگرێ و بەدڵخوازی خۆی بڕواتە ماڵی زاوا.ئەم شانۆیە مەرگەساتییەکانی کوردە لە زمانێکی ڕەمزئامێز وفانتازیا لە ناخی واقێعێکی میژووی کورد دەسەڵات لێرە هەمان باوک و هەمان باوک سالارییە کە خۆی و دەسەڵاتی ئابووری هێزێکی ئەتۆی پێ بەخشیوە هەتا بتوانێ کچێک لە سێ کوڕی مارە بکا.باوک لێرە عەبدولعەزیز نوێنەری باوک سالارییە و دەسەڵاتی ئەوەی هەيە مان و نەمانی مرۆڤەکان لە دەستیدا بێت و کەس نەتوانێ فزە بکا.ئەمە دیکتاتۆرییەتێک ڕوون دەکاتەوە کە تەنانەت کوڕەکانی عەبدولعەزیز ناتوانن بێ ئەمری باوکیان بکەن و دوا بە دوای ئەمری باوکیان دەبن بە زاوا و هەر بە دەستی باوکیشیان دەمرن.بە گشتی ئەم نمایشە گیانی درامی لەنێو شانوەکەدا بەرجەستەکردووە.
عەبدولعزیز هاوار دەکا «دنیام سەرنخوون کرد برادەر لە کوێیت؟
برادەر لە کوێیت؟»
لێرە عەبدولعەزیز نوێنەری ڕۆژئاوای سەرتاپا ئاگر و خوێنە. هاوار دەکا لە نابرادەرەکانی. ڕۆژئاوا،پارچەیەک کە داعش لمۆزی چەپەڵی لە گەرووی میللەتی کورد چەقاندووە و دەیهەوێ بەیەکجاری هەناسە بڕی بکا و لە ژیان بێ بەری بکا،بەڵام ئەو شەڕڤانە لێهاتوو و قارەمانانە دێنە مەیدان و ژنئاسایانە پەردەی دەسکردی ڕەشایی و داگیرکەری ڕووناکی هەڵدەدڕن و ئەو کاتەی هەموو دەسەڵاتدارانی دنیا کڕوکپ گوێ خۆیان لە دەنگی تاریکی کە هاکا دنیا بگرێ داخستبوو ،ژنانێ لە جسنی هەتاو چاو تاریکیان کوێرکرد ،وەکوو لێزمەی باران بەسەر وشکەڵانی کۆنەپەرستی بارین و مێژوو و چارەنووسێکی نوێیان بۆ نەتەوی کورد و مرۆڤایەتی دەستەبەرکرد.«نەدەبوو شایەتی ئە کوڕکوژیە بوایەم»
ئێمە و نەتەوەی کورد نەدەبوو شایەتی ئەو کارەساتانە بواییەین،ئەو کارەساتەی کە ژنان وکچانی ئێمەیان بە دیلی دەبرد،مێژوو شایەتی ئەو تاڵان و قەڵاچۆکردنە بوو،ئاگرێک بێ ئامانیان خستە گیانی گوڵەکانی باخی میراتمان،بەڵام بە تیژبیریەوە قۆڵی هیمەت و بڕوای پتەوی خۆڕاگری جارێکی تر خۆشویستنی خاک ونیشتمان گەڕایەوە سەر هەڕەتی جوانی ولاوی،حاڵەتێکی تری خولقاند کە لەو هەڵوێستەدا ئەوپەڕی داهێنان بوو .بۆیە نووسەر و دەرهێنەری ئەم شانۆیە ،ئەم کارە پێشکەش دەکا بە ئەو گزنگانەی کە ژنان و بە گشتی هەموو ئەو کەسانەی کە داعش دیلیانی کردبوو لە کونجەکانی زیندان وئێش وئازار وئەشکەنجەدان و مەرگ بارانی وەرزێکی دەسکرد ئازادیان کرد و سوورەیەکی نوێیان بە خوێن و شەرەف بۆ کورد تۆمارکرد.
